सत्यता कसरी पछ्याउने (१२)
विगत केही भेलाहरूमा, हामीले “आफ्ना खोज, आदर्श र इच्छाहरू” त्याग्ने शीर्षकअन्तर्गत विवाहका विषयहरूबारे सङ्गति गर्यौँ, होइन र? (हो।) हामीले विवाहसँग सम्बन्धित विषयहरूमा लगभग सङ्गति गरेर सकिसकेका छौँ। यसपटक, हामीले परिवारसँग सम्बन्धित विषयहरूमा सङ्गति गर्नुपर्छ। हामी सुरुमा परिवारका के-कस्ता पक्षहरूमा मानिसहरूका खोज, आदर्श र इच्छाहरू समावेश हुन्छन् भनेर हेरौँ। परिवारको अवधारणाबारे मानिसहरू अनजान त पक्कै हुँदैनन्। यो विषय उठाउँदा मानिसहरूको मनमा सबभन्दा पहिले आउने कुरा परिवारको बनावट र सदस्यहरू, र परिवारसँग सम्बन्धित केही मामिला र मानिसहरू हुन्। परिवारसँग सम्बन्धित त्यस्ता धेरै विषयहरू छन्। तर तेरो मनमा जति धेरै बिम्ब र विचारहरू भए पनि, के ती कुराहरू आज हामीले सङ्गति गर्न लागेको “आफ्ना खोज, आदर्श र इच्छाहरू” त्याग्ने कार्यसँग सम्बन्धित छन् त? हामीले हाम्रो सङ्गति सुरु गर्नुपहिले ती कुराहरू सम्बन्धित छन् कि छैनन् भनेरसमेत तिमीहरूलाई थाहा छैन। त्यसकारण, हामीले सङ्गति सुरु गर्नुपहिले, के तिमीहरू मलाई मानिसहरूको विचारमा परिवार भनेको के हो, वा तिमीहरूलाई परिवारको सन्दर्भमा त्यागिनुपर्ने जस्तो लागेको कुरा के हो, त्यो बताउन सक्छौ? यसभन्दा पहिले हामीले मानिसहरूका खोज, आदर्श र इच्छाहरूसँग सम्बन्धित धेरै पक्षहरूबारे कुरा गर्यौँ। के तिमीहरूले हामीले सङ्गति गरेको यो विषय संलग्न हरपक्ष पहिचान गर्यौ? जुन-जुन पक्ष संलग्न भएको भए पनि, मानिसहरूले त्याग्नुपर्ने कुरा भनेको यो मामिला स्वयम् होइन, बरु यसलाई लिने तिनीहरूका गलत विचार र दृष्टिकोण, साथै यस विषयमा मानिसहरूमा रहेका विभिन्न समस्याहरू हुन्। यस्ता पक्षहरूबारे हामीले सङ्गति गर्नुपर्ने कुराको मुख्य विषय नै यी विभिन्न समस्याहरू हुन्। यी विभिन्न समस्याहरू मानिसहरूको सत्यता पछ्याइमा असर पार्ने कुराहरू हुन्, अर्थात् अझ ठ्याक्कै रूपमा भन्दा, यी सबै कुराहरू मानिसहरूलाई सत्यता पछ्याउन र सत्यतामा प्रवेश गर्नबाट बाधा दिने कुराहरू हुन्। भन्नुको अर्थ, यदि कुनै मामिलामा रहेको तेरो ज्ञानमा विचलन वा समस्याहरू छन् भने, त्यो मामिलाप्रतिको तेरो मनोवृत्ति, त्यसलाई लिने, वा सम्हाल्ने शैलीमा पनि सम्बन्धित समस्याहरू हुनेछन्, र यी सम्बन्धित समस्याहरू नै हामीले सङ्गति गर्नुपर्ने विषयहरू हुन्। हामीले किन ती विषयहरूमा सङ्गति गर्नुपर्छ? किनभने यी समस्याहरूले सत्यता पछ्याउने तेरो कार्यमा र कुनै पनि मामिलाप्रतिको तेरो सही र सिद्धान्तपरक दृष्टिकोणहरूमा ठूलो वा भारी रूपमा प्रभाव पार्छन्, र तिनले स्वाभाविक रूपमै यो मामिलासम्बन्धी तेरो अभ्यासको विधिको शुद्धतामा, साथै यसलाई सम्हाल्ने तेरा सिद्धान्तहरूमा पनि असर पार्छन्। हामीले व्यक्तिगत चासो, रुचि, र विवाहका विषयहरूमा सङ्गति गरेजस्तै, परिवारको विषयमा पनि सङ्गति गरिरहेका छौँ किनभने मानिसहरूमा परिवारबारे कैयौँ गलत विचार, दृष्टिकोण र मनोवृत्तिहरू छन्, अनि परिवार आफैले पनि मानिसहरूमा कैयौँ नकारात्मक प्रभावहरू पार्छ, र यी नकरात्मक प्रभावहरूले तिनीहरूलाई स्वतः गलत विचार र दृष्टिकोणहरू अपनाउने तुल्याउँछन्। यी गलत विचार र दृष्टिकोणहरूले सत्यता पछ्याउने तेरो कार्यमा असर गर्छन्, र तँलाई चरम अवस्थामा पुर्याउँछन्, जसले गर्दा जबजब तँलाई परिवारसम्बन्धी मामिलाहरू आइपर्छन्, वा जबजब तैँले परिवारसम्बन्धी सवालहरू सामना गर्छस्, तबतब तँसँग यी मामिला र सवालहरू सम्हाल्ने वा सुल्झाउने, र तिनले पैदा गर्ने विभिन्न समस्याहरू समाधान गर्ने सही दृष्टिकोण वा बाटो हुँदैन। यही नै हाम्रो यी हरेक विषयसम्बन्धी सङ्गतिको सिद्धान्त हो, र यही नै समाधान गरिनुपर्ने मुख्य समस्या पनि हो। त्यसकारण, परिवारको विषयमा कुरा गर्दा, परिवारले तिमीहरूमाथि के-कस्ता नकारात्मक प्रभावहरू पार्छ, र यसले के-कस्ता तरिकाले तिमीहरूको सत्यता पछ्याउने कार्यमा बाधा दिन्छ, के तिमीहरू बताउन सक्छौ? तेरो विश्वासको मार्गमा र तैँले आफ्नो कर्तव्य निर्वाह गर्दा, र तैँले सत्यता पछ्याउँदा वा सत्यता सिद्धान्तहरू खोजी गर्दा, र सत्यता अभ्यास गर्दा, परिवारले कुन-कुन तरिकाले तेरो सोचमा, तेरो व्यवहारबारेका सिद्धान्तहरूमा, र तेरो मूल्य-मान्यता, र जीवनसम्बन्धी दृष्टिकोणमा प्रभाव र बाधा पार्छ? अर्को शब्दमा भन्नुपर्दा, तँ एउटा परिवारमा जन्मेको छस्, त्यसकारण त्यो परिवारले तेरो दैनिक विश्वासी जीवनमा, अनि सत्यता र सत्यताको ज्ञानप्रतिको तेरो पछ्याइमा, के-कस्ता प्रभावहरू, के-कस्ता विचार र दृष्टिकोणहरू, र के-कस्ता बाधा र व्यवधानहरू ल्याउँछ? विवाहको विषयमा सङ्गति गर्दा यसले सिद्धान्त पछ्याएजस्तै, परिवार विषयक सङ्गति पनि सिद्धान्तअनुरूप नै हुनुपर्छ। तैँले औपचारिक अर्थमा वा तेरा सोच र दृष्टिकोणहरूको हिसाबमा परिवारको अवधारणा त्याग्नुपर्छ भनेर यसले भन्दैन, न त यसले तैँले आफ्नो वास्तविक, भौतिक परिवार, वा तेरो भौतिक परिवारको कुनै पनि सदस्य त्याग् भनेर नै भन्छ। बरु, यसले त परिवारले तँलाई पार्ने विभिन्न नकारात्मक प्रभावहरू तैँले त्याग्नुपर्छ, अनि तैँले सत्यता पछ्याउने कार्यमा परिवारले ल्याउने बाधा र व्यवधानहरू त्याग्नुपर्छ भनेर भन्छ। अझै तोकेर भन्दा, यो भन्न सकिन्छ कि तैँले सत्यता पछ्याउँदा र कर्तव्य पूरा गर्दा, तेरो परिवारले तैँले महसुस र अनुभव गर्न सक्ने खालका, र तँलाई बन्धनमा पार्ने, निश्चित र ठ्याक्कै मिल्दो उल्झन र समस्याहरू पैदा गर्छ, जसले गर्दा तँ मुक्त हुन वा प्रभावकारी रूपमा कर्तव्य पूरा गर्न र सत्यता पछ्याउन सक्दैनस्। यी उल्झन र समस्याहरूले गर्दा, यो “परिवार” भन्ने शब्द वा यससँग सम्बन्धित मानिसहरू वा मामिलाहरूले पैदा गर्ने बन्धन र प्रभावहरू त्याग्ने कार्य तेरो लागि गाह्रो हुन्छ, र परिवारको अस्तित्वको कारण वा परिवारले तँलाई पार्ने कुनै पनि नकारात्मक प्रभावहरूको कारण, तेरो विश्वास र तेरो कर्तव्य निर्वाहको सिलसिलामा, तँलाई आफू दमनमा परेको महसुस हुन्छ। यी उल्झन र समस्याहरूले प्रायजसो तेरो विवेकलाई पनि आक्रान्त पार्छन् र तेरो शरीर र मनलाई पनि मुक्त हुनबाट रोक्छन्, अनि तिनले तँलाई आफ्नो परिवारबाट प्राप्त विचार र दृष्टिकोणहरूविरुद्ध गएमा आफूसँग कुनै मानवता हुनेछैन, र आफूले आफ्नो नैतिकता र आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने न्यूनतम मापदण्ड र सिद्धान्तहरू गुमाउनेछु भन्ने निरन्तर महसुस गराउनेछन्। जब पारिवारिक सवालहरूको कुरा आउँछ, तब तँ प्रायजसो नैतिकता र सत्यता अभ्यासबीचको खतरा रेखामा यताउता गर्छस्, र आफूलाई मुक्त गर्न र छुटाउन सक्दैनस्। यहाँ, विशिष्ट समस्याहरू के-के छन्—के तिमीहरूले कुनै समस्याबारे विचार गर्न सक्छौ? के मैले अहिले भर्खरै उल्लेख गरेका कुराहरूमध्ये तिमीहरूले कुनै कुरा आफ्नो दैनिक जीवनमा अनुभव गर्ने गरेका छौ? (परमेश्वरको सङ्गतिबाट, मलाई के याद आयो भने, मसँग आफ्नो परिवारबारे केही गलत दृष्टिकोणहरू थिए, त्यसकारण मैले सत्यता अभ्यास गर्न सकिनँ, र त्यसो गर्नेबारेमा मलाई विवेकले दोष दिइरहेको थियो। यसभन्दा पहिले, मैले आफ्नो अध्ययन सकेर आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्नमा समर्पित हुन्छु भन्ने चाहेको थिएँ, तर मलाई भित्री रूपमा दोधार भयो। मेरो परिवारले मलाई हुर्काएको र यतिका समयसम्म मेरो अध्ययनको खर्च बेहोरेकोले, अहिले म विश्वविद्यालयबाट स्नातकोत्तर गरेर आएको छु र यदि मैले पैसा कमाएर मेरो परिवारलाई सहयोग गरिनँ भने, म परिवारप्रतिको जिम्मेवारी पूरा नगर्ने र मानवताको कमी भएको व्यक्ति बन्नेछु भन्ने मलाई लाग्यो, र यो कुराले गर्दा मेरो विवेक भारी भयो। त्यो बेला, यस विषयमा मेरो मनभित्र धेरै महिनासम्म अन्तर्द्वन्द्व चल्यो, त्यसपछि बल्ल मैले परमेश्वरका वचनहरूमा यसबाट मुक्त हुने उपाय पाएँ, र मैले आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्न सक्दो गर्ने निर्णय गरेँ। मलाई लाग्छ, परिवारसँग सम्बन्धित यी गलत दृष्टिकोणहरूले मानिसहरूलाई वास्तवमै असर पुर्याउँछन्।) यो एउटा ठेट उदाहरण हो। यी कुराहरू मानिसहरूलाई बाँध्ने परिवारका अदृश्य बन्धनहरू हुनुका साथै आफ्नो परिवारप्रतिका भावना, विचार वा दृष्टिकोणहरूले मानिसहरूको जीवन, खोज र विश्वासको विषयमा पैदा गर्ने समस्याहरू हुन्। केही निश्चित हदसम्म, यी समस्याहरूले तेरो हृदयको गहिराइमा दबाब र बोझ पैदा गर्छन्, जसबाट भित्री मनमा समय-समयमा खराब भावनाहरू उत्पन्न भइरहन्छन्। अरू बुँदा कसले थप्न सक्छ? (परमेश्वर, मेरो दृष्टिकोण के छ भने, बच्चाबाट हुर्केर ठूलो भइसकेको हुनाले, मैले परिवारप्रतिको आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गर्नुपर्छ र मेरा आमाबुबाका सबै चिन्ता र समस्याहरू समाधान गर्नुपर्छ। तर मैले आफ्नो कर्तव्य पूर्णकालीन रूपमा निर्वाह गरिरहेको हुनाले, मैले मेरा आमाबुबाप्रतिको आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गर्न वा उहाँहरूको लागि केही कुरा गर्न सकेको छैनँ। मेरा आमाबुबा अझै पनि हातमुख जोड्न दौडधूप गरिरहनुभएको देख्दा, मलाई हृदयमा म उहाँहरूप्रति ऋणी छु जस्तो लाग्छ। मैले सुरुमा परमेश्वरमा विश्वास गर्दा, यो कुराको कारण मैले उहाँलाई झण्डै धोका दिएँ।) यो परिवारले गर्ने संस्कृतीकरणद्वारा व्यक्तिको सोच र विचारहरूमा पर्ने एउटा नकारात्मक प्रभाव पनि हो। तैँले त झण्डै मात्र परमेश्वरलाई धोका दिइस्, तर कतिपय मानिसहरूले त साँच्चै नै परमेश्वरलाई धोका दिए। परिवारसम्बन्धी दह्रिलो धारणाहरूको कारण, तिनीहरूले आफ्नो परिवार त्याग्न सकेनन्। अन्त्यमा, तिनीहरूले आफ्नो परिवारको लागि निरन्तर जिउने र आफ्नो कर्तव्य त्याग्ने निर्णय गरे।
परिवार सबैको हुन्छ, सबैजना पृथक परिवारमा जन्मेका हुन्छन्, र सबैजना नै पृथक पारिवारिक वातावरणबाट आएका हुन्छन्। परिवार सबैको लागि अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण हुन्छ, यसले व्यक्तिको जीवनमा सबैभन्दा ठूलो प्रभाव पार्छ, र त्यो प्रभाव भित्रैसम्म परेको हुन्छ र त्यसलाई छोड्न र त्याग्न गाह्रो हुन्छ। मानिसहरूले त्याग्न नसक्ने र तिनीहरूलाई छोड्न गाह्रो हुने कुरा भनेको परिवारको घर वा घरका सरसामान, भाँडाकुँडा, र घरका अरू चीजबीजहरू होइनन्, बरु परिवारभित्रका सदस्यहरू, वा यससँगै रहने वातावरण र भावनाहरू हुन्। मानिसहरूको मनमस्तिष्कमा बसेको परिवारको अवधारणा यही हो। उदाहरणको लागि, परिवारका पाका सदस्यहरू (बाजे-बजू र आमाबुबा), तेरै उमेरका व्यक्तिहरू (दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरू, र जीवनसाथी), र युवा पुस्ता (तेरा आफ्नै छोराछोरी): परिवारसम्बन्धी मानिसहरूको धारणाअनुसार यी महत्त्वपूर्ण सदस्यहरू हुन्, र ती हरेक परिवारका महत्त्वपूर्ण अङ्गहरू पनि हुन्। मानिसहरूको लागि परिवार भनेको के हो? मानिसहरूको लागि यो भावनात्मक भरणपोषण र आत्मिक आधार हो। परिवारको अरू अर्थ के हुन्छ? यो व्यक्तिले न्यानोपन प्राप्त गर्ने, मनका कुरा पोखाउने, वा लाडप्यार गर्ने र मनमौजी बन्ने ठाउँ हो। कतिपय मानिसहरू परिवार सुरक्षित आश्रय हो, भावनात्मक भरणपोषण प्राप्त गर्ने र व्यक्तिको जीवन सुरु हुने ठाउँ हो भनेर भन्छन्। अरू के छ? मलाई बताओ त। (परमेश्वर, मलाई लाग्छ परिवार घर भनेको मानिसहरू हुर्कने-बढ्ने ठाउँ हो, परिवारका सदस्यहरूले एकअर्कालाई साथ दिने र एकअर्कामा भर पर्ने ठाउँ हो।) एकदम राम्रो। अरू के छ? (मलाई त परिवार न्यानो आश्रय स्थल हो जस्तो लाग्थ्यो। बाहिरी संसारमा मैले जति नै अन्याय भोगे पनि, घर फर्कँदा, परिवारको साथ र बुझाइको कारण मैले आफ्नो मुड र मनस्थिति हरकिसिमले तनावरहित पार्न सक्छु, त्यसकारण त्यो अर्थमा परिवार सुरक्षित आश्रय स्थल हो जस्तो लाग्थ्यो।) परिवार आराम र न्यानोपनले भरिएको स्थान नै हो, होइन र? मानिसहरूको विचारमा परिवार महत्त्वपूर्ण छ। जबजब कुनै व्यक्ति खुसी हुन्छ, तबतब उसले आफ्नो परिवारसँग आफ्नो खुसी बाँढ्न चाहन्छ; त्यसरी नै जब जबकुनै व्यक्ति व्याकुल र दुःखित हुन्छ, तबतब उसले आफ्ना समस्याहरू आफ्नो परिवारसामु राख्न सक्छु भन्ने आशा गरेको हुन्छ। जबजब मानिसहरूलाई कुनै आनन्द, रिस, शोक, र खुसी महसुस हुन्छ, तबतब तिनीहरूले यी कुराहरू कुनै दबाब वा बोझविनै आफ्नो परिवारलाई बाँड्ने गर्छन्। हरेक व्यक्तिको लागि, परिवार एउटा न्यानोपनले भरिएको स्थान र सुन्दर कुरा हो, परिवार चेतनाको एउटा भरणपोषण हो, जसलाई मानिसहरूले आफ्नो जीवनको कुनै पनि विन्दुमा त्याग्न वा त्यसविना रहन सक्दैनन्, र परिवार बस्ने घर मानिसहरूको मन, शरीर, र आत्मालाई औधी साथ प्रदान गर्ने स्थान हो। त्यसकारण, परिवार हरेक व्यक्तिको लागि एक अपरिहार्य भाग हो। तर मानिसहरूको अस्तित्व र जीवनमा अति महत्त्वपूर्ण रहेको यो स्थानले तिनीहरूको सत्यता पछ्याउने कार्यमा के-कस्ता नकारात्मक असरहरू पार्छ? सर्वप्रथम त, मानिसहरूको अस्तित्व र जीवनको लागि परिवार जति नै महत्त्वपूर्ण भए पनि, वा तिनीहरूको अस्तित्व र जीवनमा यसले जुनसुकै भूमिका निर्वाह गरे पनि र जुनसुकै काम गरे पनि, यसले सत्यता पछ्याउने मानिसहरूको मार्गमा निश्चय नै ठूलासाना दुवै किसिमका समस्याहरू पैदा गर्छ। सत्यता पछ्याउने मानिसहरूको मार्गमा यसले महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरे पनि, यसले जोगिनै गाह्रो हुने हरकिसिमका विचलन र समस्याहरू पनि पैदा गर्छ। अर्थात्, मानिसहरूले सत्यता पछ्याउने र अभ्यास गर्ने क्रममा, परिवारले पैदा गर्ने विभिन्न मनोवैज्ञानिक र वैचारिक समस्याहरू, साथै औपचारिक पक्षसँग सम्बन्धित समस्याहरूले मानिसहरूलाई अत्यन्तै धेरै दुःख दिन्छन्। त्यसोभए, यी समस्याहरूपछाडि वास्तवमा के कुरा लुकेका हुन्छन्? सत्यता पछ्याउने क्रममा, मानिसहरूले अवश्यै विभिन्न संख्या र हदमा यी समस्याहरू अनुभव गरिसकेका हुन्छन्, यति मात्र हो कि तिनीहरूले भित्री समस्याहरू वास्तवमा के हुन् भनेर ध्यानपूर्वक विचार र मनन मात्र गरेका हुँदैनन्। यसअलावा, तिनीहरूले यी समस्याहरूका सार पनि पहिचान गरेका हुँदैनन्, मानिसहरूले बुझ्नुपर्ने र पालना गर्नुपर्ने सत्यता सिद्धान्तहरू पहिचान गर्नु त परको कुरा हो। त्यसकारण, आज हामी परिवारको विषयमा, र सत्यता पछ्याउने मानिसहरूको मार्गमा परिवारले के-कस्ता समस्या र बाधाहरू ल्याउँछ, साथै परिवारको मामिलामा मानिसहरूले के-कस्ता खोज, आदर्श र इच्छाहरू त्याग्नुपर्छ भन्नेबारेमा सङ्गति गरौँ। यो अत्यन्तै वास्तविक समस्या हो।
परिवारको विषय निकै ठूलो भए पनि, यसले निश्चित समस्याहरू बोकेको हुन्छ। आज हामीले सङ्गति गर्न लागेको समस्या भनेको मानिसहरूले सत्यता पछ्याउने क्रममा परिवारको कारण सामना गर्ने नकारात्मक प्रभाव, हस्तक्षेप र बाधा हो। अनि, परिवारको विषयमा व्यक्तिले त्याग्नुपर्ने पहिलो समस्या के हो? यो व्यक्तिले परिवारबाट प्राप्त गर्ने पहिचान हो। यो महत्त्वपूर्ण कुरा हो। अब हामी यो कुरा कति महत्त्वपूर्ण छ भन्नेबारेमा खास रूपमा कुरा गरौँ। हरेक व्यक्ति फरक परिवारबाट आएको हुन्छ, हरेक परिवारको आफ्नै पृथक पृष्ठभूमि र जिउने वातावरण, जीवनको आफ्नै गुणस्तर, र जिउने आफ्नै खास तरिका अनि आफ्नै जीवन व्यवहार हुन्छन्। हरेक व्यक्तिले आफ्नो परिवारको जिउने वातावरण र पृष्ठभूमिबाट एउटा पृथक पहिचान लिएर आएको हुन्छ। यो पृथक पहिचानले समाज र अरूहरूमाझ रहेको हरेक व्यक्तिको खास मूल्य मात्रै प्रतिनिधित्व गर्दैन, यो त आफैमा एक पृथक चिन्ह र प्रतीक पनि हो। त्यसोभए यो प्रतीकले के जनाउँछ? यसले व्यक्ति उसको समूहमा विशिष्ट मानिन्छ कि नीच मानिन्छ भन्ने कुरा जनाउँछ। यो पृथक पहिचानले समाजमा र अरू मानिसहरूमाझ व्यक्तिको हैसियत निर्धारित गर्छ, र यो हैसियत व्यक्तिले आफू जन्मेको परिवारबाट प्राप्त गरेको हुन्छ। त्यसकारण, तेरो पारिवारिक पृष्ठभूमि र तँ बस्ने परिवारको प्रकार अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण हुन्छ, किनभने अरू मानिसहरूमाझ र समाजमा रहेको तेरो पहिचान र हैसियतसित ती कुराहरूको सम्बन्ध हुन्छ। त्यसकारण, तेरो पहिचान र हैसियतले नै समाजमा तेरो स्थान विशिष्ट छ कि नीच छ, तँलाई अरूले आदर र उच्च सम्मान गर्छन् गर्दैनन्, र तँलाई आदरसाथ हेर्छन् कि घृणा गर्छन्, पक्षपात गर्छन् कि, कि कुल्चीमिल्ची पो पार्छन् कि भन्ने कुरा निर्धारित गर्छ। मानिसहरूले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गर्ने पहिचानले समाजमा रहेको तिनीहरूको परिस्थिति र भविष्यमा असर पार्ने हुनाले नै, यो विरासतमा प्राप्त गरिने पहिचान हरेक व्यक्तिको लागि अत्यन्तै प्रभावपूर्ण र महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यसले यो समाजमा रहने तेरो प्रतिष्ठा, हैसियत र मूल्यमा, अनि यो जीवनमा हुने तेरो सम्मान र अपमान बोधमा असर गर्ने हुनाले, र ठ्याक्कै यही कारणले नै, तँ आफैले पनि आफ्नो पारिवारिक पृष्ठभूमिलाई र परिवारबाट प्राप्त हुने आफ्नो पहिचानलाई ठूलो महत्त्व दिने प्रवृत्ति हुन्छ। यो मामिलाले तँलाई एकदमै भारी प्रभाव पार्ने हुनाले, तेरो अस्तित्वको मार्गको लागि यो अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण र अर्थपूर्ण कुरा हुन्छ। यो यस्तो महत्त्वपूर्ण र अर्थपूर्ण मामिला भएको हुनाले, यसले तेरो प्राणको गहिराइमा एउटा महत्त्वपूर्ण स्थान ओगटेको हुन्छ, र तेरो दृष्टिकोणमा यो निकै अर्थपूर्ण हुन्छ। आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गरेको यो पहिचान तेरो लागि निकै महत्त्वपूर्ण हुने मात्र होइन, तैँले आफूले चिनेका वा नचिनेका जोकोही व्यक्तिको पहिचानलाई पनि त्यही स्थानमा बसेर, त्यही नजरले र त्यही तरिकाले हेर्नेसमेत गर्छस्, र तैँले तेरो सम्पर्कमा आउने जोकोही व्यक्तिको पहिचान तौलन पनि यही दृष्टिकोण नै प्रयोग गर्छस्। तिनीहरूको पहिचानलाई तैँले तिनीहरूको चरित्र मूल्याङ्कन गर्न, र तिनीहरूलाई कसरी लिने र तिनीहरूसँग कसरी अन्तरक्रिया गर्ने भनेर निर्धारित गर्न, अर्थात् तिनीहरूसँग मित्रवत् रूपमा, आफू समान ठानेर अन्तरक्रिया गर्ने कि, वा तिनीहरूअघि झुकेर तिनीहरूले भनेको हरेक कुरा मान्ने, वा तिनीहरूसित तिरस्कार र भेदभावपूर्ण नजरले हेर्दै सामान्य अन्तर्क्रिया गर्ने, वा तिनीहरूसँग अमानवीय तरिकाले असमान व्यवहार गर्दै अन्तरक्रिया गर्ने भनेर निर्धारित गर्न प्रयोग गर्छस्। अरूलाई हेर्ने र विभिन्न कुराहरूलाई लिने यी तरिकाहरू मुख्य रूपमा व्यक्तिले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गरेको पहिचानले नै निर्धारित गर्छ। तेरो पारिवारिक पृष्ठभूमि र स्थितिले नै समाजमा तेरो हैसियत कस्तो हुनेछ भन्ने कुरा निर्धारित गर्छ, र तेरो सामाजिक हैसियत कस्तो छ भन्ने कुराले मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई तैँले कसरी हेर्छस् र लिन्छस् त्यसका तौरतरिका र सिद्धान्तहरू निर्धारित गर्छ। त्यसकारण, व्यक्तिले विभिन्न कुराहरूलाई जे-जसरी लिन्छ त्यससम्बन्धी मनोवृत्ति र तरिकाहरू धेरै हदसम्म उसले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गरेको पहिचानमै निर्भर हुन्छन्। मैले यहाँ किन “धेरै हदसम्म” भन्दै छु? यहाँ केही खास परिस्थितिहरू छन् जसबारे हामी कुरा गर्नेछैनौँ। धेरैजसो मानिसहरूको हकमा, परिस्थिति मैले भर्खरै व्याख्या गरेको जस्तै हुन्छ। हरेक व्यक्ति आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गरेको पहिचान र सामाजिक हैसियतबाट प्रभावित हुने प्रवृत्ति हुन्छ, र हरेक व्यक्तिमा यही पहिचान र सामाजिक हैसियतअनुसार नै मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने र लिने तरिकाहरू अपनाउने प्रवृत्ति हुन्छ—यो अत्यन्तै स्वाभाविक कुरा हो। परिवारले स्वाभाविक रूपमै व्यक्तिलाई प्रदान गरेको अपरिहार्यता र अस्तित्वसम्बन्धी दृष्टिकोणकै कारणले गर्दा नै ठ्याक्कै, उसको अस्तित्व र जीवनशैलीसम्बन्धी दृष्टिकोणको उत्पत्ति उसले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गरेको पहिचानमै निर्भर हुन्छ। व्यक्तिले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गरेको पहिचानले नै मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने र लिने उसका तौरतरिका र सिद्धान्तहरू निर्धारित गर्छ, र त्यही पहिचानले नै मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने र लिने क्रममा उसले छनौट र निर्णयहरू गर्दा अपनाउने मनोवृत्ति पनि निर्धारित गर्छ। यसले मानिसहरूमा अपरिहार्य रूपमै एउटा एकदमै गम्भीर समस्या पैदा गर्छ। एक हिसाबमा, मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने र लिने मानिसहरूका विचार र दृष्टिकोणहरूको उत्पत्तिलाई परिवारले अपरिहार्य रूपमै प्रभाव पारेको हुन्छ भने, अर्को हिसाबमा, यसलाई व्यक्तिले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गरेको पहिचानले पनि प्रभाव पार्ने गर्छ—र यो प्रभावबाट उम्कन मानिसहरूलाई एकदमै गाह्रो हुन्छ। परिणामस्वरूप, मानिसहरूले सही तरिकाले, तर्कसङ्गत ढङ्गले, र उचित रूपमा आफूलाई व्यवहार गर्न, वा अरूलाई निष्पक्ष रूपले व्यवहार गर्न सक्दैनन्, र तिनीहरूले परमेश्वरले सिकाउनुभएका सत्यता सिद्धान्तअनुरूप हुने तरिकाले मानिसहरू र सबै कुरालाई लिन पनि सक्दैनन्। यसको साटो, तिनीहरू विभिन्न कुराहरू सम्हाल्ने तरिकामा लचक हुन्छन्, अनि आफ्नो र अरूको पहिचानमा रहेका भिन्नताहरूको आधारमा तिनीहरूले सिद्धान्तहरू लागू गर्दै छनौटहरू गर्छन्। समाजमा र अरू मानिसहरूमाझ विभिन्न कुराहरूलाई हेर्ने र लिने मानिसहरूका तौरतरिकाहरूमा तिनीहरूको परिवारको स्थितिले प्रभाव पार्ने हुनाले, यी तौरतरिकाहरू विभिन्न कुराहरूलाई लिनेबारे परमेश्वरले मानिसहरूलाई बताउनुभएका सिद्धान्त र तौरतरिकाहरूसँग अवश्यै मिल्दैनन्। अझै स्पष्टसित भन्नुपर्दा, यी तौरतरिकाहरू परमेश्वरले सिकाउनुभएका सिद्धान्त र तौरतरिकाहरूप्रति विरोधात्मक, द्वन्द्वात्मक र उल्लङ्घनपूर्ण हुन्छन्। यदि मानिसहरूका काम गर्ने तौरतरिकाहरू तिनीहरूले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गरेका पहिचान र सामाजिक हैसियतमा आधारित छन् भने, तिनीहरूको आफ्नै पृथक वा विशेष पहिचान र अरूका पहिचानहरूको कारण, अपरिहार्य रूपमै तिनीहरूले काम गर्ने फरक वा खास तौरतरिका र सिद्धान्तहरू अपनाउनेछन्। तिनीहरूले अपनाउने यी सिद्धान्तहरू सत्यता होइनन्, न त यी सत्यताअनुरूप नै हुन्छन्। यी कुराहरूले मानवता, विवेक र समझ उल्लङ्घन गर्ने मात्र नभई, अझै गम्भीर रूपमा, सत्यतासमेत उल्लङ्घन गर्छन्, किनभने यी कुराहरूले व्यक्तिको रुचि र चासोहरूको आधारमा, र मानिसहरूले एकअर्कामाथि थोपर्ने मापदण्डको हदको आधारमा, उसले के कुरा स्विकार्नुपर्छ वा के कुरा इन्कार्नुपर्छ भनेर निर्धारित गर्छन्। त्यसकारण, यो प्रसङ्गमा, मानिसहरूले विभिन्न कुराहरूलाई हेर्ने र लिने सिद्धान्तहरू अनुचित हुन्छन् र सत्यताअनुरूप हुँदैनन्, र ती पूर्ण रूपमा मानिसहरूका भावनात्मक खाँचाहरू र फाइदा लिनैपर्ने तिनीहरूका वाध्यताहरूमा आधारित हुन्छन्। तैँले आफ्नो परिवारबाट विशिष्ट पहिचान वा नीच पहिचान जेसुकै प्राप्त गरेको भए पनि, यो पहिचानले तेरो हृदयमा एउटा स्थान लिएको हुन्छ, र कतिपय मानिसहरूको हकमा त यसले एकदमै महत्त्वपूर्ण स्थानसमेत लिएको हुन्छ। त्यसकारण, यदि तँ सत्यता पछ्याउन चाहन्छस् भने, यो पहिचानले सत्यता पछ्याउने तेरो कार्यमा अपरिहार्य रूपमै प्रभाव र हस्तक्षेप ल्याउनेछ। अर्थात्, सत्यता पछ्याउने क्रममा, तैँले अपरिहार्य रूपमै मानिसहरूसँग कस्तो व्यवहार गर्ने र विभिन्न कुराहरूलाई कसरी लिने भन्नेजस्ता समस्याहरू सामना गर्नेछस्। यी समस्या र महत्त्वपूर्ण मामिलाहरूको कुरा आउँदा, तैँले अपरिहार्य रूपमै आफ्नो परिवारबाट प्राप्त पहिचानसँग सम्बन्धित दृष्टिकोण र विचारहरू अपनाउँदै मानिसहरू र परिस्थितिलाई हेर्नेछस्, र तँ मानिसहरूलाई हेर्ने र विभिन्न कुराहरूलाई सम्हाल्ने यो अत्यन्तै पुरातन वा सामाजीकृत तरिका प्रयोग नगरी बस्न सक्दैनस्। तैँले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गरेको पहिचानले तँलाई समाजमा तेरो हैसियत विशिष्ट वा नीच जे-जस्तो छ भन्ने महसुस गराए पनि, यो पहिचानले सत्यता पछ्याउने तेरो कार्यमा, जीवनसम्बन्धी तेरो सही दृष्टिकोणमा, र सत्यता पछ्याउने तेरो सही मार्गमा असर पार्नेछ। अझै किटेर भन्नुपर्दा, यसले विभिन्न कुराहरूलाई लिने तेरा सिद्धान्तहरूमा पनि असर पार्नेछ। कुरा बुझ्यौ?
विभिन्न परिवारहरूले मानिसहरूलाई विभिन्न पहिचान र सामाजिक हैसियत प्रदान गर्छन्। राम्रो सामाजिक हैसियत र विशिष्ट पहिचान भनेको मानिसहरूले आनन्द उठाउने र मस्ती गर्ने कुरा हो, जबकि सानो र निम्न परिवारको पहिचान प्राप्त गरेकाहरूलाई भने आफू सानो हुँ भन्ने महसुस हुन्छ, तिनीहरूलाई अरूको सामना गर्न सरम लाग्छ, र तिनीहरूलाई आफूलाई गम्भीर रूपमा लिइँदैन वा उच्च आदर दिइँदैन भन्ने पनि लाग्छ। त्यस्ता मानिसहरू प्रायजसो पक्षपातमा पनि पर्छन्, जसले गर्दा तिनीहरूलाई हृदयको गहिराइमा वेदना हुन्छ र तिनीहरूको आत्मसम्मान पनि घट्छ। उदाहरणको लागि, कतिपय मानिसहरूको आमाबुबा खेती गरेर सागसब्जी बेच्ने साना किसान हुन सक्छन्; कतिपय मानिसहरूका आमाबुबा सडकमा पसल राखेर वा फुटपाथमा कराउँदै सरसामान बेच्ने साना व्यापारीहरू हुन सक्छन्; कतिपय मानिसहरूका आमाबुबा लुगा सिलाउने र मर्मत गर्ने शिल्प कलामा काम गर्ने, वा हातमुख जोड्न र सारा परिवार पाल्न हस्तकलाको काममा भर पर्ने हुन सक्छन्। कतिपय मानिसहरूका आमाबुबा फोहोर सफा गर्ने वा बच्चा हेर्न जस्ता सेवाक्षेत्रमा काम गर्ने हुन सक्छन्; कतिपयका आमाबुबा सामान सार्ने वा यातायात क्षेत्रमा काम गर्ने हुन सक्छन्; कतिपय मालिस गर्ने, ब्युटिसियन, वा कपाल काट्ने काम गर्ने हुन सक्छन्, र अन्य आमाबुबाहरू मानिसहरूको लागि विभिन्न कुरा मर्मत गर्ने काम गर्नेहरू हुन सक्छन्, जस्तै जुत्ता, साइकल, चस्मा, आदि इत्यादि। कतिपय आमाबुबासँग उच्च हस्तकला सीप हुन सक्छ र तिनीहरूले गरगहना वा घडीजस्ता कुराहरू मर्मत गर्न सक्छन्, जबकि अरूहरूको सामाजिक स्थिति अझै निम्नस्तरको हुन सक्छ र तिनीहरू आफ्ना छोराछोरी पाल्न र परिवार हुर्काउन कवाडी बटुल्ने र बेच्ने काममा भर पर्न सक्छन्। समाजमा यी सबै आमाबुबाको हैसियत तुलनात्मक रूपमा निम्नस्तरको हुन्छ, र परिणामस्वरूप, तिनीहरूको परिवारको हरेक व्यक्तिको सामाजिक हैसियत पनि अवश्यै निम्नस्तरकै हुन्छ। त्यसकारण, दुनियाको नजरमा, यी परिवारबाट आएका मानिसहरूको हैसियत र पहिचान कमजोर हुन्छ। व्यक्तिको पहिचान हेर्न र व्यक्तिको मोल मापन गर्न समाजले यो दृष्टिकोण अपनाउने हुनाले नै, यदि तेरा आमाबुबा साना किसान हुन् र कसैले तँलाई “तिम्रा आमाबुबा के गर्नुहुन्छ? तिम्रो परिवार कस्तो छ?” भनेर सोध्यो भने, तैँले “मेरा आमाबुबा त … अँ उहाँहरू … को हुनुहुन्छ भनेर भन्न लायक हुनुहुन्न” भनेर जबाफ दिनेछस्, र तिनीहरूले के गर्छन् भनेर बताउन तँलाई आँटै आउनेछैन, किनभने तँलाई त्यो भन्न धेरै सरम लाग्छ। कक्षाका साथी र अरू मित्रहरूलाई भेट्दा वा खाना खान बाहिर जाँदा, मानिसहरूले आफ्नो परिचय दिएर आफ्नो राम्रो पारिवारिक पृष्ठभूमि वा आफ्नो उच्च सामाजिक हैसियतबारे कुरा गर्छन्। तर यदि तेरो परिवार साना किसान, साना व्यापारी, वा ठेले व्यापारी हुन् भने, तँ यो कुरा बताउन चाहँदैनस् र तँलाई सरम लाग्छ। समाजमा एउटा यस्तो भनाइ प्रचलित छ, “बहादुरको गाउँ नसोध्नू।” यो भनाइ अत्यन्तै आदर्शमय सुनिन्छ, र निम्न सामाजिक हैसियत हुनेहरूको लागि यसले आशाको त्यान्द्रो र ज्योतिको झलक, र सान्त्वनाको सानो थोपा प्रदान गर्छ। तर समाजमा त्यस्तो वाक्य किन प्रचलित हुन्छ? के यो समाजका मानिसहरूले आफ्नो पहिचान, महत्त्व, र सामाजिक हैसियतलाई अत्यधिक ध्यान दिने भएर हो? (हो।) कमजोर पृष्ठभूमिबाट आएका मानिसहरूमा निरन्तर आत्मविश्वासको कमी हुन्छ, त्यसकारण तिनीहरूले आफ्नो हैसियत र पहिचान निम्नस्तरको भए पनि, आफ्नो मानसिक स्थिति उच्च छ, जुन सिकेर सिकिने कुरा होइन भन्ने सोच्दै, आफूलाई सान्त्वना दिन, साथै अरूलाई आश्वस्त पार्न यो भनाइ प्रयोग गर्छन्। तेरो पहिचान जति नै निम्न तहको भए पनि, यदि तेरो मानसिक स्थिति उच्च छ भने, यसले तँ विशिष्ट पहिचान र हैसियत भएका मानिसहरूभन्दा पनि आदरणीय व्यक्ति हुन्छस् भन्ने प्रमाणित गर्छ। यसले कुन समस्या इङ्गित गर्छ? “बहादुरको गाउँ नसोध्नू” भनेर मानिसहरूले जति धेरै भन्छन्, यसले तिनीहरू आफ्नो पहिचान र सामाजिक हैसियतलाई त्यति नै धेरै वास्ता गर्छन् भन्ने प्रमाणित गर्छ। विशेष गरी, जब व्यक्तिको पहिचान र सामाजिक स्थिति अत्यन्तै कमजोर र निम्नस्तरको हुन्छ, तब उसले आफूलाई सान्त्वना दिन र आफ्नो हृदयको खोक्रोपन र असन्तुष्टि परिपूर्ति गर्न यो भनाइ प्रयोग गर्छ। कतिपय मानिसहरूका आमाबुबा त साना व्यापारी र ठेले व्यापारी, साना किसान र शिल्पकारभन्दा पनि दयनीय अवस्थामा, वा समाजका महत्त्वहीन, तुच्छ र कम आम्दानीवाला काम गर्ने आमाबुबाभन्दा पनि दयनीय अवस्थामा हुन्छन्, त्यसकारण तिनीहरूले आफ्ना आमाबुबाबाट प्राप्त गर्ने पहिचान र सामाजिक हैसियत अझै निम्नस्तरीय हुन्छन्। उदाहरणको लागि, समाजमा कतिपय मानिसहरूका आमाबुबाको नाम बदनामपूर्ण हुन्छ, तिनीहरूले आफूले गर्नुपर्ने कुरा गर्दैनन्, र तिनीहरूसँग समाजले स्विकारेको पेसा वा स्थिर आम्दानी हुँदैन, त्यसकारण तिनीहरूलाई आफ्नो परिवार बाँच्ने खर्च जोड्नै गाह्रो हुन्छ। कतिपय आमाबुबाले निरन्तर जुवातास खेल्छन् र हरेकपटक नै पैसा हार्छन्। अन्त्यमा, तिनीहरूको परिवार टाट पल्टिन्छ र तिनीहरूसँग सुक्को हुँदैन, जसले गर्दा तिनीहरूले दैनिक खर्च बेहोर्न सक्दैनन्। यस्तो परिवारमा जन्मेका छोराछोरीहरू झुत्रे लुगा लगाउँछन्, भोकभोकै बस्छन्, र गरिबीमा जिउँछन्। स्कूलले अभिभावक-शिक्षक बैठक बोलाउँदा, तिनीहरूका आमाबुबा कहिल्यै देखा पर्दैनन्, र शिक्षकहरूलाई तिनीहरू जुवा खेल्न गएका छन् भन्ने थाहा हुन्छ। शिक्षकहरू र कक्षाका साथीहरूको नजरमा यी बालबालिकाहरूको पहिचान र हैसियत कस्तो हुन्छ त्यो भनिरहनु पर्दैन। यस्तो परिवारमा जन्मेका छोराछोरीले निश्चय नै अरूसामु आफ्नो शिर ठाडो पार्न सक्दिनँ भन्ने महसुस गर्छन्। तिनीहरूले राम्रो पढ्ने र धेरै मेहनत गर्ने गरे पनि, र तिनीहरू दह्रिलो मनका भए पनि र भीडभन्दा माथि उठ्न सके पनि, यो परिवारबाट तिनीहरूले पाएको पहिचानले अरूको नजरमा तिनीहरूको हैसियत र महत्त्व निर्धारित गरिसकेको हुन्छ—यसले व्यक्तिलाई साह्रै निराश र वेदना महसुस गराउँछ। यो वेदना र निराशा कहाँबाट आउँछ? यो स्कूलबाट, शिक्षकहरूबाट, समाजबाट, र विशेष गरी मानिसहरूसँग व्यवहार गर्नेसम्बन्धी मानवजातिको गलत दृष्टिकोणबाट आउँछ। के यस्तै हुँदैन र? (यस्तै हुन्छ।) समाजमा कतिपय आमाबुबाको नाम विशेष रूपमा बदनाम भएको त हुँदैन, तर तिनीहरूले केही नराम्रो काम गरेका हुन्छन्। उदाहरणको लागि, हिनामिना गर्ने र घुस खाने काम गरेर, वा गैरकानुनी कामकुराहरू गर्दै कानुन तोडेर वा सट्टेबाजी गर्दै नाफा कुम्ल्याएर जेल र सजाय भोगेका आमाबुबालाई लिऊँ। यसको परिणामस्वरूप, तिनीहरूले आफूसँगै परिवारका सदस्यहरूलाई पनि यो बेइज्जतीमा फसाएर परिवारमा नकारात्मक र प्रतिकूल असर पारेका हुन्छन्। त्यसकारण, यस्तो परिवारमा जन्मेको व्यक्तिको पहिचानमा अझै ठूलो असर पुगेको हुन्छ। तिनीहरूको पहिचान र सामाजिक हैसियत नीचो हुने मात्र होइन, तिनीहरूलाई हेलाको नजरले समेत हेरिन्छ, र “हिनामिना गर्ने” वा “चोरको सन्तान” भनेरसमेत भनिन्छ। व्यक्तिलाई एकपटक यस्तो नाम दिइएपछि, यसले उसको पहिचान र सामाजिक हैसियतमा अझै ठूलो असर पार्छ, र समाजमा रहेको तिनीहरूको दुर्दशालाई अझै दुर्दशापूर्ण बनाउँछ, जसले गर्दा तिनीहरूलाई आफ्नो शिर उच्च पार्न सक्दिनँ भन्ने अझै बढी महसुस हुन्छ। तैँले जति नै धेरै प्रयास गरे पनि वा तँ जति नै मित्रवत् भए पनि, तैँले आफ्नो पहिचान र सामाजिक हैसियत परिवर्तन गर्न सक्दैनस्। यस्ता परिणामहरू पनि अवश्यै व्यक्तिको पहिचानमा परिवारले पार्ने असरहरू नै हुन्। त्यसै गरी, तुलनात्मक रूपमा जटिल पारिवारिक संरचनाहरू पनि हुन्छन्। उदाहरणको लागि, कतिपय मानिसहरूको साक्खै आमा हुँदैनन्, सौतेनी आमा मात्रै हुन्छन्, र तिनीहरू हुर्कँदै गर्दा त्यो सौतेनी आमाले तिनीहरूप्रति दया गर्ने वा तिनीहरूको कुरा बुझ्ने, र तिनीहरूलाई वास्ता गर्ने वा आमाको माया दिने काम खासै गर्दिन। त्यसकारण, तिनीहरू यस्तो परिवारमा रहेको कारण यसले तिनीहरूलाई एउटा विशेष पहिचान दिन्छ, अर्थात् कसैद्वारा पनि मन नपराइने पहिचान। यो विशेष पहिचान पाएपछि, तिनीहरूको हृदयमा अझै कालो छायाँ पर्छ र तिनीहरूलाई अरूहरूमाझ आफ्नो हैसियत अरू सबैको भन्दा पनि निम्नस्तरको छ भन्ने लाग्छ। तिनीहरूलाई कुनै खुसीको आभास हुँदैन, अस्तित्वको कुनै अनुभूति हुँदैन, जिउनुको उद्देश्य महसुस गर्नु त परको कुरा हो, र तिनीहरूलाई आफू साँच्चै नै नीचो र अभागी रहेको महसुस हुन्छ। विशेष परिस्थितिहरूको कारण कतिपय मानिसहरूको आमाले एकपछि अर्को विवाह गरेकी हुनाले, तिनीहरूको पारिवारिक संरचना जटिल हुन्छ, त्यसकारण तिनीहरूका सौतेनी बुबाहरू धेरै हुन्छन् र तिनीहरूलाई आफ्नो खास बुबा को हो भन्ने थाहै हुँदैन। यस्तो विशेष खालको परिवारमा रहेर यो व्यक्तिले कस्तो पहिचान पाउँछ, त्यो भनिरहनु पर्दैन। अरूको नजरमा तिनीहरूको सामाजिक हैसियत नीचो हुन्छ, र कतिपय मानिसहरूले समयसमयमा यो व्यक्तिलाई अपमानित गर्न, र निन्दा गर्न र रिस उठाउन उसका परिवारसँग सम्बन्धित यी समस्या वा केही विचारहरू प्रयोग गर्छन्। यसले समाजमा यो व्यक्तिको पहिचान र हैसियत नीचो पारिदिने मात्रै होइन, यसले त उसलाई अरूसामु लज्जित महसुससमेत गराउँछ, अनि उसले आफ्नो अनुहार देखाउनसमेत सक्दैन। सङ्क्षेपमा, मैले भर्खरै उल्लेख गरेको यो विशेष खालको परिवारबाट मानिसहरूले पाउने विशेष पहिचान र सामाजिक हैसियत, वा आम किसिमको सामान्य परिवारबाट मानिसहरूले पाउने सामान्य पहिचान र सामाजिक हैसियत तिनीहरूको हृदयभित्र रहने मन्द पीडा हो। यो बन्धन पनि हो र बोझ पनि हो, तर मानिसहरूले यसलाई त्याग्न सक्दैनन्, र तिनीहरू यो कुरा छोड्न इच्छा पनि गर्दैनन्। किनभने हरेक व्यक्तिको लागि, घरपरिवार नै तिनीहरू जन्मे-हुर्केको ठाउँ हो, र यो भरणपोषणले भरिपूर्ण स्थान पनि हो। आफ्नो परिवारबाट नीचो र सानो सामाजिक हैसियत र पहिचान पाएका मानिसहरूको हकमा भन्दा, तिनीहरूको लागि परिवार असल र खराब दुवै हो, किनभने मनोवैज्ञानिक रूपमा मानिसहरू परिवारविना बाँच्न सक्दैनन्, तर तिनीहरूका वास्तविक र वस्तुगत खाँचोहरूको हिसाबमा हेर्दा, परिवारले तिनीहरूको लागि विभिन्न हदका अपमानहरू निम्त्याएका हुन्छन्, जसले गर्दा तिनीहरूले अरू मानिसहरूमाझ र समाजमा आफूले पाउनुपर्ने सम्मान र बुझाइ प्राप्त गर्न सकेका हुँदैनन्। त्यसकारण मानिसहरूको यो वर्गको लागि, घरपरिवार तिनीहरूले प्रेम गर्ने ठाउँ पनि हो र घृणा गर्ने ठाउँ पनि हो। समाजमा यस्तो परिवारलाई महत्त्वपूर्ण ठान्ने वा धेरै सम्मान गर्ने गरिँदैन, बरु अरूद्वारा तिनीहरू पक्षपात र हेलाको नजरले हेर्ने गरिन्छन्। ठीक यही कारणले गर्दा नै, यस्तो परिवारमा जन्मेका मानिसहरूले त्यस्तै खाले पहिचान, हैसियत र महत्त्व पाएका हुन्छन्। यो परिवारमा जन्मेको कारण तिनीहरूले महसुस गर्ने सरमले तिनीहरूको भित्री भावनाहरूमा, दृष्टिकोणहरूमा, अनि विभिन्न कुराहरूलाई लिने तिनीहरूका शैलीहरूमा पनि प्राय गहिरो प्रभाव पारिरहेको हुन्छ। यसले सत्यता पछ्याउने तिनीहरूको कार्यमा र सत्यता पछ्याउने क्रममा तिनीहरूले गर्ने सत्यता अभ्यासमा पनि धेरै हदसम्म अपरिहार्य रूपमै प्रभाव पारिरहेको हुन्छ। यी कुराहरूले मानिसहरूको सत्यता पछ्याउने र अभ्यास गर्ने कार्यमा असर पार्न सक्ने हुनाले, र ठ्याक्कै यही कारणले गर्दा नै, तैँले आफ्नो परिवारबाट जस्तो पहिचान पाएको भए पनि, त्यसलाई त्याग्नुपर्छ।
कतिले यसो भन्न सक्छन्: “तपाईंले भर्खरै उल्लेख गर्नुभएका आमाबुबाहरू सबै साना किसान, साना व्यापारी, ठेले व्यापारी, सफाइकर्मी, र सानातिना काम गर्ने मानिसहरू हुन्। यसप्रकारका सामाजिक हैसियतहरू अत्यन्तै नीचा हुन्छन्, र मानिसहरूले यी कुराहरू त्याग्नु नै सही हुन्छ। ‘मानिस उभोतिर जान खोज्छ, तर खोला तलतिर बग्छ’ भन्ने भनाइले भनेजस्तै, मानिसहरूले माथितिर हेर्नुपर्छ र उच्च उद्देश्य राख्नुपर्छ, र निम्न हैसियतसँग सम्बन्धित यी कुराहरू हेर्नु हुँदैन। उदाहरणको लागि, साना किसान को बन्न चाहन्छ र? साना व्यापारी को बन्न चाहन्छ र? हरेक व्यक्ति धेरै पैसा कमाउन, उच्च पदाधिकारी बन्न, समाजमा हैसियत पाउन, र द्रुत सफलता हासिल गर्न चाहन्छ। सानो उमेरबाटै कसैले पनि साना किसान बन्ने, र खेतमा काम गरेर खानलाउन पुगे त्यसैमा सन्तुष्ट हुने आकाङ्क्षा लिएको हुँदैन। यी कुरालाई कसैले पनि ठूलो प्रगति गर्नु हो भनेर भन्दैनन्, यस्तो सोच्ने मानिसहरू छँदै छैनन्। यस्ता परिवारहरूले मानिसहरूलाई सरममा पार्ने र यस्तो पहिचानको कारण अनुचित व्यवहार सामना गराउने हुनाले नै, तिनीहरूले आफ्नो परिवारबाट पाएको पहिचान त्याग्नुपर्छ।” के कुरा यही होइन र? (अहँ, होइन।) अहँ, होइन। यदि हामीले यो कुरालाई फरक पक्षबाट छलफल गर्ने हो भने, कतिपय मानिसहरू राम्रो स्थिति वा राम्रो जिउने वातावरण वा उच्च सामाजिक हैसियत भएको परिवारमा जन्मेका हुन्छन्, त्यसकारण तिनीहरूले विशिष्ट पहिचान र सामाजिक हैसियत प्राप्त गरेका हुन्छन्, र तिनीहरूलाई हर ठाउँमा उच्च सम्मान दिइन्छ। हुर्कँदै जाँदा, तिनीहरूलाई तिनीहरूका आमाबुबा र बाजेबजूले पुलपुल्याउँछन्, समाजमा तिनीहरूलाई गरिने व्यवहारको त कुरै नगरौँ। तिनीहरूको विशेष र कुलीन पारिवारिक पृष्ठभूमिको कारण, स्कूलमा तिनीहरूका शिक्षक र सहपाठीहरू सबैले तिनीहरूलाई आदर गर्छन्, र कसैले पनि तिनीहरूलाई हेप्ने आँट गर्दैनन्। शिक्षकहरूले तिनीहरूसँग नरम र शिष्ट भाषामा कुरा गर्छन्, र तिनीहरूका सहपाठीहरूले तिनीहरूसँग विशेष आदरसाथ व्यवहार गर्छन्। तिनीहरू विशिष्ट पृष्ठभूमि र राम्रो स्थिति भएका परिवारबाट आएका हुनाले, यसले तिनीहरूलाई समाजमा उच्चकुलीन पहिचान प्रदान गर्छ र अरूले तिनीहरूलाई निकै आदर गर्छन्, यसकारण तिनीहरूमा श्रेष्ठताको भाव हुन्छ र तिनीहरूले आफूसँग सम्मानजनक पहिचान र सामाजिक हैसियत छ भन्ने महसुस गर्छन्। परिणामस्वरूप, तिनीहरूले कुनै पनि समूहमा कसैको भावनाबारे विचारै नगरी जे मन लाग्यो त्यही भन्दै, अत्यधिक आत्मविश्वास प्रदर्शन गर्छन्, र आफूले गर्ने जुनसुकै काम पनि बिनारोकतोक गर्ने गर्छन्। अरूको लागि, तिनीहरू परिष्कृत र विशिष्ट देखिन्छन्, ठूलो सोच राख्न, खुलेर बोल्न, र काम गर्न नडराउनेजस्ता देखिन्छन्, र तिनीहरूले जे भने पनि वा जे गरे पनि, तिनीहरूको दह्रिलो पारिवारिक पृष्ठभूमि र साथको कारण, तिनीहरूलाई सहयोग गर्न सदैव कोही न कोही विशिष्ट मानिस तत्पर रहन्छ, र तिनीहरूले गर्ने सबै काम सहजसाथ अघि बढ्छ। कामकुराहरू जति सहजसाथ अघि बढ्छन्, तिनीहरूलाई त्यति नै आफू श्रेष्ठ रहेको महसुस हुन्छ। तिनीहरूले जहाँ गए पनि, रवाफ देखाउने र भीडभन्दा माथि उठ्ने, अनि अरूभन्दा पृथक देखिने अभिप्राय राख्छन्। अरूसँग बसेर खाँदा, तिनीहरूले ठूलो भाग रोज्छन्, र त्यो पाएनन् भने, तिनीहरूलाई रिस उठ्छ। दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूसँग बस्दा, तिनीहरूले सबैभन्दा राम्रो ओछ्यान अर्थात्, घाम आउने, वा हिटरको छेउ, वा ताजा हावा आउने ठाउँतिर सुत्ने जिद्दी गर्छन्, र यो तिनीहरूको मात्रै हुनुपर्छ। के यो श्रेष्ठताको भाव होइन र? (हो।) कतिपय मानिसहरूका आमाबुबाले धेरै पैसा कमाएका हुन्छन्, वा तिनीहरू सरकारी जागिरे हुन्छन्, वा धेरै तलब भएका प्रतिभावान् व्यक्तिहरू हुन्छन्, त्यसकारण तिनीहरूका परिवार निकै सहजता र सुखमा रहेका हुन्छन्, र तिनीहरूलाई खानेलाउने चिन्ता हुँदैन। परिणामस्वरूप, त्यस्ता मानिसहरूले आफूलाई अत्यन्तै श्रेष्ठ ठान्छन्। तिनीहरू जे मन लाग्यो त्यही लगाउँछन्, सबैभन्दा फेसनमा रहेको कपडा किन्छन् र फेसन सकिएपछि ती कपडा फ्याँक्छन्। तिनीहरू जे मन लाग्यो त्यही खान सक्छन्—तिनीहरूले एक वचन मात्रै बोल्नुपर्छ, अनि कसैले ल्याइदिहाल्छ। तिनीहरूले केही कुराको चिन्ता गर्नुपर्दैन, र तिनीहरू आफूलाई अत्यन्तै श्रेष्ठ ठान्छन्। यस्तो सौभाग्यशाली परिवारबाट प्राप्त पहिचानले गर्दा, यदि तिनीहरू महिला हुन् भने अरूको नजरमा तिनीहरू राजकुमारी, अनि पुरुष हुन् भने काजी नै बनेका हुन्छन्। यस्तो परिवारबाट तिनीहरूले के प्राप्त गरेका हुन्छन्? कुलीन पहिचान र सामाजिक हैसियत। तिनीहरूले यस्तो परिवारबाट सरम होइन, वैभव पाएका हुन्छन्। तिनीहरू जे-जस्तो वातावरणमा वा जे-जस्ता मानिसहरूको समूहमा भए पनि, तिनीहरूले सधैँ आफू अरूभन्दा माथि रहेको महसुस गर्छन्। तिनीहरूले यस्ता कुराहरू भन्छन्, “मेरा आमाबुबा धनी व्यापारी हुन्। मेरो परिवारसँग पैसैपैसा छ। मैले त्यो जहिले मन लाग्यो तहिले खर्च गर्न सक्छु, र मैले कहिल्यै बजेट बनाउनुपर्दैन,” वा “मेरा आमाबुबा उच्च पदाधिकारीहरू हुन्। म आफ्नो काम गर्न जहाँ गए पनि मेरो एकै शब्दले, सामान्य प्रक्रियाबाट नगई काम भइहाल्छ। तिमीहरूलाई काम पूरा गर्न कति मेहनत लाग्छ, तिमीहरूले उचित प्रक्रिया पूरा गर्नुपर्छ, आफ्नो पालो पर्खिनुपर्छ, र मानिसहरूलाई ज्यूज्यू गर्नुपर्छ। मलाई हेर त, मैले त गर्नुपर्ने कामबारे मेरा आमाबुबाको मान्छेलाई भन्नु मात्रै पर्छ, अनि काम भइहाल्छ। कस्तो लाग्यो मेरो पहिचान र सामाजिक हैसियत!” के यसमा तिनीहरू आफूलाई श्रेष्ठ ठान्छन्? (ठान्छन्।) कतिपय मानिसहरू भन्छन्: “मेरा आमाबुबा सेलिब्रेटी हुनुहुन्छ, त्यसकारण उहाँहरूको नाम इन्टरनेटमा खोज अनि आउँछ कि आउँदैन हेर।” जब कसैले सेलिब्रेटी सूची हेर्छ र तिनीहरूका आमाबुबाको नाम साँच्चै त्यहाँ हुन्छ, यसले यी मानिसहरूलाई श्रेष्ठताको आभास दिन्छ। तिनीहरू जहाँ गए पनि, कसैले तिनीहरूलाई “तपाईंको नाम के हो?” भनेर सोध्यो भने, तिनीहरूले “मेरो नाम के हो मतलब छैन, तर मेरा आमाबुबा फलाना-फलाना हुन्” भनेर भन्छन्। तिनीहरूले अरूलाई आफ्नो पहिचान र सामाजिक हैसियत बताउन सुरुमा आफ्ना आमाबुबाको नाम नै बताउँछन्। कतिपय मानिसहरू मनमनै सोच्छन्: “तिम्रो परिवारको हैसियत छ, तिम्रा आमाबुबा दुवै पदाधिकारी, वा सेलिब्रेटी, वा धनी व्यापारी हुन्, त्यसकारण तिमी उच्च पदाधिकारी वा धनाढ्य आमाबुबाका सन्तान हौ। म त के हुँ र?” यसरी सोचेपछि, तिनीहरूले यस्तो जबाफ दिन्छन्, “मेरा आमाबुबा कोही खास व्यक्ति हुनुहुन्न, उहाँहरू औसत ज्याला कमाउने साधारण श्रमिक हुनुहुन्छ, त्यसकारण धाक लगाउनुपर्ने केही छैन—तर मेरा पुर्खाहरू कुनै राजवंशको बेला प्रधानमन्त्री थिए।” अरूहरू भन्छन्: “तपाईंको पुर्खा प्रधानमन्त्री थिए। मतलब, तपाईंको हैसियत विशेष छ। तपाईं प्रधानमन्त्री खलकको हुनुहुँदो रहेछ। प्रधानमन्त्री खलकको मान्छे साधारण व्यक्ति होइन, तपाईं पनि सेलिब्रेटीकै सन्तति हुनुहुँदो रहेछ!” देखिस् त, व्यक्तिले आफूलाई सेलिब्रेटीसँग सम्बन्धित बनाइसकेपछि, उसको पहिचान फरक हुन्छ, उसको सामाजिक हैसियत तुरुन्तै माथि उठ्छ, र ऊ आदरणीय व्यक्ति बन्छ। अनि, अरू मानिसहरू पनि छन् जो यसो भन्छन्: “मेरा पुर्खाहरू धनाढ्य व्यापारीका पुस्ता थिए। उनीहरू अत्यन्तै धनी थिए। पछि, सामाजिक परिवर्तन र सामाजिक प्रणालीमा आएको परिवर्तनको कारण, उनीहरूको सम्पत्ति जफत गरियो। अहिलेका मानिसहरू बस्ने कैयौँ घरहरू रहेको यहाँदेखि दशौँ माइलसम्म मेरा पुर्खाका घरहरू थिए। विगतमा, मेरो परिवारको घरका चारपाँच सय, वा कम्तीमा पनि, दुईतीन सय कोठा थिए, र सबै गरी एक सयभन्दा बढी नोकरचाकर थिए। मेरा हजुरबा व्यापारका प्रमुख हुनुहुन्थ्यो। उहाँ कहिल्यै आफै काम गर्नुहुन्नथ्यो, अरूलाई काम गर्न आदेश मात्र दिनुहुन्थ्यो। हजुरआमा ऐसको जीवन जिउनुहुन्थ्यो, र उहाँहरू दुवैलाई लुगा लाइदिने र धोइदिने सेवकहरू थिए। पछि, सामाजिक वातावरणमा आएको परिवर्तनले परिवार बरबाद भयो, अनि हामी कुलीन वर्गमा रहेनौँ, सर्वसाधारण बन्यौँ। विगतमा, मेरो परिवार निकै ठूलो र प्रतिष्ठित थियो। यदि तिनीहरूले गाउँको एक छेउमा खुट्टा पछार्थे भने, गाउँको अर्को कुनासम्म थर्किन्थ्यो। उनीहरू को हुन् भनेर सबैले चिनेका थिए। म त्यस्तो परिवारको हुँ, यो तपाईंलाई कस्तो लाग्यो? निकै असाधारण छ, होइन र? तपाईंले मलाई आदर गर्नुपर्छ, कि कसो हो?” अझै अरूहरू यसो भन्छन्: “तपाईंका पुर्खाहरूको सम्पत्ति त्यति ठूलो कुरा होइन। मेरा पुर्खा त सम्राट थिए, र त्यसमा पनि पहिलो सम्राट। भनिन्छ, मेरो थर त्यहीँबाट आएको हो। मेरो परिवार सबै उनकै साक्खे सन्तान हुन्, टाढाका नातेदार होइनन्। तपाईंलाई यो कस्तो लाग्यो? अब तपाईंलाई मेरो पुर्खाको पृष्ठभूमि थाहा भएकोले, के तपाईंले मलाई पुनः सम्मानको नजरले हेर्दै थोरै भए नि आदर गर्नुपर्दैन र? के तपाईंले मलाई उच्च नजरले हेर्नुपर्दैन र?” अनि कतिपय मानिसहरू यसो भन्छन्: “मेरो कुनै पुर्खा सम्राट नभए पनि, एक जना जनरल थिए जसले अनगिन्ती शत्रुहरू मारेका, र अनगिन्ती सैन्य पराक्रम गरेका थिए, र सैन्य अदालतका महत्त्वपूर्ण व्यक्ति बनेका थिए। मेरो परिवार सबै उनकै साक्खे सन्तान हुन्। आजको दिनसम्मै, मेरो परिवारले मेरा पुर्खाहरूले हस्तान्तरण गरेका मार्सल आर्ट सिक्ने गर्छ, र यो कुरा बाहिरका मानिसहरूबाट गुप्त राखिएको छ। तपाईंलाई यो कस्तो लाग्यो? के मेरो पहिचान विशेष छैन र? के मेरो हैसियत विशिष्ट छैन र?” मान्छेले तथाकथित पुर्खौली परिवारबाट, साथै आफ्ना आधुनिक परिवारबाट प्राप्त गर्ने यी सामाजिक पहिचानहरूलाई मानिसहरू सम्मानजनक र वैभवपूर्ण ठान्छन्, र यो कुरालाई समयसमयमा तिनीहरू आफ्नो पहिचान र सामाजिक हैसियतको प्रतीकको रूपमा धाकरवाफ र फाइँफुट्टी लगाउँछन्। एक हिसाबमा, तिनीहरू आफ्नो पहिचान र हैसियत असाधारण छ भनेर प्रमाणित गर्न यसो गर्छन्। अर्को हिसाबमा, यी कथाहरू भनिरहँदा, मानिसहरूले आफ्नो लागि उच्च स्थान र सामाजिक हैसियत निर्माण गर्दै, अरूमाझ आफ्नो भाउ बढाउने र असाधारण र विशेष देखिने प्रयास गरिरहेका हुन्छन्। यसरी असाधारण र विशेष बन्नुको उद्देश्य के हो? अरूबाट अझै धेरै सम्मान, प्रशंसा, र आदर पाउनु हो, ताकि उसले अझै आरामदायी, सहज, र इज्जतदार जीवन जिउन सकोस्। उदाहरणको लागि, कतिपय विशेष परिस्थितिहरूमा, यस्ता मानिसहरू पनि हुन्छन् जो निरन्तर समूहभित्र आफ्नो उपस्थिति महसुस गराउन, वा अरूबाट सम्मान र आदर पाउन असक्षम रहन्छन्। त्यसकारण, तिनीहरूले आफ्नो उपस्थिति महसुस गराउन र आफू असाधारण हुँ भनेर मानिसहरूलाई देखाउन, अनि मानिसहरूले तिनीहरूलाई भाउ र सम्मान दिऊन् भनेर यस्ता अवसरहरू खोज्दै आफ्नो विशेष पहिचान वा विशेष पारिवारिक पृष्ठभूमि प्रयोग गर्ने गर्छन्, ताकि मानिसहरूमाझ तिनीहरूलाई प्रतिष्ठा प्राप्त होस्। तिनीहरू भन्छन्: “मेरो आफ्नै पहिचान, हैसियत, र क्षमता साधारण भए पनि, मेरा एक पुर्खा मिङ वंशका राजपरिवारका सल्लाहकार थिए। तपाईंले फलाना-फलानाबारे सुन्नुभएको छ? उनी मेरा पुर्खा हुन्, मेरा जुजुबाजेका जुजुबाजे, र उनी राजपरिवारका महत्त्वपूर्ण सल्लाहकार थिए। उनी ‘गुरुयोजनाकार’ भनेर चिनिन्छन्। उनी खगोल विज्ञानदेखि भुगोलसम्म, प्राचीनदेखि आधुनिक इतिहाससम्म, र चिनियाँदेखि विदेशी मामलाहरूसम्मका विशेषज्ञ थिए। उनी भविष्यवाणी पनि गर्न सक्थे। उनले प्रयोग गरेको फेङ सुई कम्पास हाम्रो परिवारमा अझै छ।” तिनीहरूले यसबारेमा बारम्बार कुरा नगरे पनि, समयसमयमा अरूलाई आफ्ना पुर्खाहरूको सानदार इतिहास बताइरहने गर्छन्। तिनीहरूको कुरा साँचो हो कि होइन भन्ने कसैलाई थाहा हुँदैन, र यीमध्ये कति त बनावटी कुरा हुन सक्छन्, र कतिचाहिँ साँचो पनि हुन सक्छन्। चाहे जे भए पनि, मानिसहरूको मनमा, तिनीहरूले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गर्ने पहिचान अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यसले अरूहरूमाझ तिनीहरूको स्थान र हैसियत, मानिसहरूमाझ तिनीहरूले प्राप्त गर्ने व्यवहार, साथै मानिसहरूमाझ हुने तिनीहरूको अवस्था र दर्जा निर्धारित गर्छ। यस्तो ठ्याक्कै किन हुन्छ भने, अरूहरूमाझ हुँदा मानिसहरूले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त पहिचानको कारण प्राप्त हुने यी कुराहरू महसुस गर्ने गर्छन्, र तिनीहरू यी कुराहरूलाई अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण मान्छन्। परिणामस्वरूप, तिनीहरूले समयसमयमा आफ्नो परिवारको इतिहासका यी “वैभवपूर्ण” र “सानदार” अध्यायहरूको धाक लगाउँछन्, र यस क्रममा आफ्नो परिवारका लाजलाग्दा कुराहरू, वा तिनीहरूलाई हेला वा भेदभावमा पार्न सक्ने पारिवारिक पृष्ठभूमिका कुरा वा पक्षहरू उल्लेख गर्नबाट बारम्बार टाढै बस्छन्। छोटकरीमा भन्दा, मानिसहरूले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गर्ने पहिचान तिनीहरूको हृदयमा औधी प्यारो हुन्छ। त्यसैले, जब तिनीहरूले कुनै विशेष घटनाहरू अनुभव गर्छन्, तब मानिसहरूबाट मान्यता प्राप्त गर्न र अरूहरूमाझ हैसियत हासिल गर्न तिनीहरूले प्राय आफ्नो विशेष पारिवारिक पहिचानलाई पूँजी र आफ्नो धाक देखाउने कारणको रूपमा प्रयोग गर्ने गर्छन्। तर चाहे तेरो परिवारले तँलाई वैभव वा सरम जे दिए पनि, वा परिवारबाट तैँले प्राप्त गर्ने पहिचान र सामाजिक हैसियत कुलीन वा नीचो जे भए पनि, जहाँसम्म तेरो सरोकारको कुरा छ, तेरो लागि परिवार त्योभन्दा बढी अरू केही होइन। यसले तँ सत्यता बुझ्न सक्छस् कि सक्दैनस्, सत्यता पछ्याउन सक्छस् कि सक्दैनस्, वा सत्यता पछ्याउने मार्ग हिँड्न सक्छस् कि सक्दैनस् भन्ने कुरा निर्धारित गर्दैन। त्यसकारण, मानिसहरूले यसलाई अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण मामिलाको रूपमा लिनु हुँदैन, किनभने यसले व्यक्तिको नियति निर्धारित गर्दैन, न त व्यक्तिको भविष्य नै निर्धारित गर्छ, यसले व्यक्ति हिँड्ने मार्ग निर्धारित गर्नु त परको कुरा हो। तैँले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गर्ने पहिचानले अरूहरूमाझ तेरा आफ्नै भावना र अनुभूतिहरू मात्रै निर्धारित गर्न सक्छ। परिवारबाट प्राप्त तेरो पहिचान तैँले घृणा गर्ने वा धाक लगाउने जे-जस्तो कुरा भए पनि, त्यसले तँ सत्यता पछ्याउने मार्ग हिँड्न सक्नेछस् कि छैनस् भन्ने कुरा निर्धारित गर्न सक्दैन। त्यसकारण, जब सत्यता पछ्याउने कुरा आउँछ, तैँले आफ्नो परिवारबाट कस्तो पहिचान वा सामाजिक हैसियत प्राप्त गर्छस् भन्ने कुराले केही फरक पार्दैन। तैँले प्राप्त गर्ने पहिचानले तँलाई उच्च र सम्मानित भएको महसुस गराए पनि, यो उल्लेख गर्नसमेत लायक हुँदैन। अथवा, यदि यसले तँलाई सरम, हीनताबोध, र कमजोर आत्मसम्मान महसुस गराउँछ भने पनि, यसले सत्यता पछ्याउने तेरो कार्यमा असर पार्नेछैन। के यस्तै होइन र? (हो।) यसले सत्यता पछ्याउने तेरो कार्यमा अलिकति पनि असर पार्नेछैन, न त यसले परमेश्वरअघि सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा रहेको तेरो पहिचानमै असर पार्नेछ। बरु यसविपरीत, परिवारबाट तैँले जस्तोसुकै पहिचान र सामाजिक हैसियत प्राप्त गरेको भए पनि, परमेश्वरको दृष्टिकोणबाट हरेक व्यक्तिले मुक्ति पाउने उस्तै अवसर पाएको हुन्छ र उसले उस्तै हैसियत र पहिचानसहित कर्तव्य निभाउने र सत्यता पछ्याउने काम गरिरहेको हुन्छ। परिवारबाट तैँले प्राप्त गर्ने पहिचान आदरणीय भए पनि वा लाजमर्दो भए पनि, यसले तेरो मानवता निर्धारित गर्दैन, न त यसले तैँले लिने मार्ग नै निर्धारित गर्छ। तैपनि, यदि तैँले यसलाई धेरै महत्त्व दिन्छस्, र यसलाई आफ्नो जीवन र अस्तित्वको महत्त्वपूर्ण भागको रूपमा लिन्छस् भने, तैँले यसलाई दह्रिलो गरी पक्रिराख्नेछस्, कहिल्यै छोड्नेछैनस्, र यस कुरामा गर्व गरिरहनेछस्। यदि तैँले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गर्ने पहिचान कुलीन खालको छ भने, तैँले यसलाई एक किसिमको पूँजीको रूपमा लिनेछस्, जबकि यदि तैँले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गर्ने पहिचान निम्नस्तरको किसिमको छ भने, तैँले यसलाई लाजमर्दो कुरा मान्नेछस्। चाहे तैँले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गर्ने पहिचान कुलीन, वैभवपूर्ण, वा लाजमर्दो जे-जस्तो भए पनि, यो तेरो व्यक्तिगत बुझाइ हो, र यो तेरो भ्रष्ट मानवताको दृष्टिकोणबाट तैँले हेरेको कारण आउने नतिजा मात्रै हो। यो केवल तेरो आफ्नै भावना, अनुभूति र बुझाइ हो, जुन सत्यतासँग मिल्दैन र सत्यतासँग त्यसको कुनै सम्बन्ध हुँदैन। तेरो सत्यता पछ्याउने कार्यको लागि यो पूँजी होइन, र अवश्य नै, तेरो सत्यता पछ्याउने कार्यमा यो बाधा पनि होइन। यदि तेरो सामाजिक हैसियत कुलीन र उच्च छ भने, त्यसको अर्थ यो तेरो मुक्तिको लागि पूँजी हुन्छ नै भन्ने हुँदैन। यदि तेरो सामाजिक हैसियत निम्न र मामुली स्तरको छ भने, यो सत्यता पछ्याउने तेरो कार्यमा बाधा हुन्छ नै भन्ने हुँदैन, झन् यो तेरो मुक्तिप्रतिको खोजमा बाधा हुने त कुरै नगरौँ। परिवारको वातावरण र पृष्ठभूमि, जीवनको गुणस्तर, र जिउने अवस्थाहरू सबै परमेश्वरको हुकुमअनुसार नै हुने भए पनि, परमेश्वरसामु व्यक्तिको साँचो पहिचानसँग ती कुराहरूको कुनै सम्बन्ध हुँदैन। कुनै व्यक्ति जुनसुकै परिवारबाट आएको भए पनि, वा उसको पारिवारिक पृष्ठभूमि सानदार वा नीचो जे-जस्तो भए पनि, परमेश्वरको नजरमा ऊ सृष्टि गरिएको प्राणी मात्रै हो। तेरो परिवारको पृष्ठभूमि प्रभावशाली भए पनि र तेरो पहिचान र हैसियत कुलीन भए पनि, तँ सृष्टि गरिएको प्राणी मात्रै होस्। त्यसै गरी, यदि तेरो पारिवारिक हैसियत निम्नस्तरको छ र अरूले तँलाई हेप्छन् भने पनि, परमेश्वरको नजरमा तँ सृष्टि गरिएको साधारण प्राणी नै होस्—तँमा त्यस्तो कुनै विशेष कुरा छैन। फरकफरक पारिवारिक पृष्ठभूमिले मानिसहरूलाई हुर्कने फरकफरक वातावरण प्रदान गर्छ, र परिवारको फरकफरक जिउने वातावरणले मानिसहरूलाई भौतिक कुराहरू, संसार र जीवनलाई लिने फरकफरक दृष्टिकोण प्रदान गर्छ। कुनै व्यक्ति जीवनमा सम्पन्न भए पनि वा खाँचोमा भए पनि, वा व्यक्तिको पारिवारिक परिस्थिति राम्रो भए पनि वा नभए पनि, यो त फरक-फरक मानिसहरूको लागि फरकफरक अनुभव मात्रै हो। तुलनात्मक रूपमा भन्दा, गरिब र मामुली जिउने अवस्था भएका परिवारबाट आएका मानिसहरूले जीवनको गहन अनुभव गरेका हुन्छन्, जबकि धनी र एकदमै सौभाग्यशाली परिवारबाट आएका मानिसहरूको हकमा कुरा गर्दा, तिनीहरूले यो कुरा प्राप्त गर्नु थप कठिन हुन्छ, होइन र? (हो।) तँ जस्तोसुकै पारिवारिक पृष्ठभूमिमा हुर्केको भए पनि, र तैँले त्यो पारिवारिक वातावरणबाट जस्तोसुकै पहिचान र सामाजिक हैसियत प्राप्त गरेको भए पनि, जब तँ परमेश्वरको अघि आउँछस्, जब परमेश्वरले तँलाई सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा मान्नुहुन्छ र स्विकार्नुहुन्छ, तब परमेश्वरको नजरमा तँ अरू मानिसहरूजस्तै हुन्छस्, तँ अरू मानिसहरूसमान हुन्छस्, तँमा त्यस्तो कुनै विशेष कुरा हुँदैन, र तेरो लागि परमेश्वरका मापदण्डहरूमा उहाँले उही विधि र मानकहरू लागू गर्नुहुन्छ। यदि तँ “मेरो विशेष सामाजिक हैसियत छ” भनेर भन्छस् भने, परमेश्वरको अघि तैँले यो “विशेषपन” लाई बेवास्ता गर्नुपर्छ; यदि तँ “मेरो सामाजिक हैसियत नीचो छ” भनेर भन्छस् भने, तैँले यो “नीचता” लाई पनि बेवास्ता गर्नुपर्छ। परमेश्वरको अघि, तिमीहरू प्रत्येकले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त पहिचानबाट टाढा जानुपर्छ, त्यसलाई त्याग्नुपर्छ, सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा परमेश्वरले दिनुभएको पहिचान स्विकार्नुपर्छ, र सृष्टि गरिएको प्राणीको कर्तव्य निभाउन यही पहिचान अपनाउनुपर्छ। यदि तँ राम्रो परिवारबाट आएको होस् र तेरो कुलीन हैसियत छ भने, तैँले घमण्ड गर्नुपर्ने कुरा केही छैन, र तँ अरूभन्दा कुलीन छैनस्। यस्तो किन हो? परमेश्वरको नजरमा, जबसम्म तँ सृष्टि गरिएको मानव होस्, तबसम्म तँ भ्रष्ट स्वभावले भरिएकै हुन्छस्, र तँ परमेश्वरले मुक्ति दिन चाहनुहुने मानिसहरूमध्येकै एक होस्। त्यसै गरी, यदि तैँले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गरेको पहिचान नीचो र मामुली छ भने, तैँले परमेश्वरले दिनुभएको सृष्टि गरिएको प्राणीको पहिचान स्विकार्नुपर्छ, र परमेश्वरले दिनुहुने मुक्ति स्विकार्न तँ सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा उहाँको अघि आउनुपर्छ। तैँले यसो भन्न सक्छस्: “मेरो परिवारको सामाजिक हैसियत निम्नस्तरको छ, र मेरो पहिचान पनि निम्नस्तरकै छ। मानिसहरूले मलाई हेलाको नजरले हेर्छन्।” तर परमेश्वरले यसको मतलब हुँदैन भनेर भन्नुहुन्छ। आज, परमेश्वरको अघि, तँ आफ्नो परिवारबाट प्राप्त पहिचानवाला व्यक्तिको रूपमा देखिन छोडेको छस्। तेरो अहिलेको पहिचान भनेको सृष्टि गरिएको प्राणीको पहिचान हो, र तैँले स्वीकार गर्नुपर्ने कुरा भनेको परमेश्वरले तँलाई दिनुभएका मापदण्डहरू हुन्। परमेश्वरले कसैलाई पक्षपात गर्नुहुन्न। उहाँले तेरो पारिवारिक पृष्ठभूमि वा तेरो पहिचान हेर्नुहुन्न, किनभने उहाँको नजरमा, तँ पनि अरूजस्तै होस्। तँलाई शैतानले भ्रष्ट तुल्याएको छ, तँ भ्रष्ट मानवजातिको सदस्य होस्, र परमेश्वरको अघि तँ सृष्टि गरिएको प्राणी होस्, त्यसकारण तँ परमेश्वरले मुक्ति दिन चाहनुहुने मानिसहरूमध्येको एक होस्। तँ उच्च पदाधिकारी वा अत्यन्तै धनी आमाबुबाको सन्तान भए पनि, तँ सुविधासम्पन्न युवक वा राजकुमारी भए पनि, वा तँ साना किसान वा कुनै साधारण व्यक्तिको सन्तान भए पनि, त्यसले केही फरक पार्दैन। यी कुराहरू महत्त्वपूर्ण छैनन्, र परमेश्वरले यीमध्ये कुनै पनि कुरा हेर्नुहुन्न, किनभने परमेश्वरले चाहनुभएको त तँलाई एक व्यक्तिको रूपमा मुक्ति दिनु हो। उहाँ तेरो भ्रष्ट स्वभाव बदल्न चाहनुहुन्छ, तेरो पहिचान होइन। तेरो भ्रष्ट स्वभाव तेरो पहिचानले निर्धारित गर्दैन, न त तेरो महत्त्व नै तेरो पहिचानले निर्धारित गर्छ, अनि तेरो भ्रष्ट स्वभाव तेरो परिवारबाट आएको पनि हुँदैन। परमेश्वरले तँलाई मुक्ति दिन चाहनुभएको तेरो हैसियत मामुली छ भनेर होइन, र तेरो हैसियत विशिष्ट छ भनेर त झन् हुँदै होइन। बरु, परमेश्वरले तँलाई उहाँको योजना र उहाँको व्यवस्थापनको कारण, तँलाई शैतानले भ्रष्ट तुल्याएको कारण, अनि तँ भ्रष्ट मानवजातिको सदस्य भएको कारण चुन्नुभएको हो। परमेश्वरको अघि, तैँले आफ्नो परिवारबाट जस्तोसुकै पहिचान प्राप्त गरेको भए पनि, तँ अरू सबैजस्तै नै होस्। तिमीहरू सबै मानवजातिका सदस्यहरू हौ, जसलाई शैतानले भ्रष्ट तुल्याएको छ, र जसमा भ्रष्ट स्वभाव छ। तिमीहरूमा विशेष त्यस्तो केही पनि छैन। अवस्था यस्तै होइन र? (हो।) त्यसकारण, अर्कोपटक तिमीहरूको नजिकको कसैले “म त काउन्टी प्रमुख थिएँ,” वा “म त प्रान्तीय गभर्नर थिएँ” भन्छ, वा कसैले “मेरा पुर्खाहरू सम्राट थिए” भनेर भन्छ, वा कसैले “म संसद थिएँ” वा “म राष्ट्रपतिमा उठेको थिएँ” भनेर भन्छ, वा कसैले “म त ठूलो कम्पनीको प्रमुख थिएँ” वा “म त सरकारी कम्पनीको हाकिम थिएँ” भनेर भन्छ भने, त्यसमा ठूलो कुरा के हुन्छ र? के तँ कुनै बेला प्रमुख कार्यकारी वा मुख्य अधिकृत थिइस् भन्ने कुरा महत्त्वपूर्ण हुन्छ र? यो संसार र यो समाजले मानिसहरूको पहिचान र सामाजिक हैसियतलाई ठूलो महत्त्व दिन्छ, र तेरो पहिचान र सामाजिक हैसियतअनुसार तँसँग कसरी व्यवहार गर्ने भनेर निर्णय गर्छ। तर अहिले तँ परमेश्वरको घरमा छस्, र तँ विगतमा कति सानदार थिइस् वा तेरो पहिचान कति सानदार र वैभवपूर्ण थियो भन्ने आधारमा तँलाई परमेश्वरले फरक रूपमा हेर्नुहुनेछैन। विशेष गरी अहिले उहाँले तँलाई सत्यता पछ्याउन लगाउनुहुने हुनाले, के तेरा योग्यता, सामाजिक हैसियत, र महत्त्व प्रदर्शन गर्नुको कुनै औचित्य हुन्छ त? (अहँ, कुनै औचित्य हुँदैन।) के त्यसो गर्नु मूर्खता हुन्छ? (हुन्छ।) मूर्ख मानिसहरूले आफूलाई अरूसँग तुलना गर्न यी कुराहरू प्रयोग गर्ने प्रवृत्ति हुन्छ। कतिपय नयाँ विश्वासीहरू यस्ता पनि छन् जसको कद सानो हुन्छ र जसले सत्यता बुझेका हुँदैनन्, र यसले गर्दा तिनीहरूले अरूसँग आफूलाई तुलना गर्न समाज र परिवारबाट पाएका यी कुराहरू प्राय प्रयोग गरिरहने गर्छन्। तर परमेश्वरमाथिको आफ्नो विश्वासमा केही जग र कद बसालेका मानिसहरूले भने प्रायजसो यसो गर्ने गर्दैनन्, न त तिनीहरूले यी कुराहरूबारे बोल्ने नै गर्छन्। आफ्नो परिवारको पहिचान वा सामाजिक हैसियतलाई पूँजीको रूपमा प्रयोग गर्नु सत्यताअनुरूपको कुरो होइन।
मैले यसबारे धेरै सङ्गति गरिसकेको हुनाले, के तैँले अहिले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त गर्ने पहिचानबारे मैले भनेको कुरा बुझिस्? (बुझेँ।) यसबारे मलाई भन्। (परमेश्वर, यसबारे म भन्छु। मानिसहरूले आफू जन्मेको परिवार, र समाजमा रहेको आफ्नो परिवारको पहिचान र हैसियतलाई विशेष महत्त्व दिन्छन्। कमजोर सामाजिक हैसियत भएको परिवारमा जन्मेका मानिसहरूले आफूलाई अरूभन्दा अलि सानो ठान्ने प्रवृत्ति हुन्छ। तिनीहरूलाई आफ्नो कुल कमजोर छ, र समाजमा तिनीहरूले आफ्नो शिर ठाडो पार्न सक्दैनन् भन्ने लाग्छ, त्यसकारण तिनीहरू आफ्नो सामाजिक हैसियत बढाउन लागिपर्न चाहन्छन्; तुलनात्मक रूपमा उच्च प्रतिष्ठा र हैसियत भएको परिवारमा जन्मेका मानिसहरू निकै अहङ्कारी र घमण्डी हुन्छन्, तिनीहरू धाक लाउन पराउँछन्, र तिनीहरूमा आफू ठूलो हुँ भन्ने जन्मजात भावना हुन्छ। तर वास्तवमा, मानिसहरूको सामाजिक हैसियत सबभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा होइन, किनभने परमेश्वरको अगाडि, मानिसहरूको एउटै पहिचान र हैसियत हुन्छ—तिनीहरू सबै सृष्टि गरिएका प्राणीहरू हुन्। व्यक्तिको पहिचान र हैसियतले उसले सत्यता पछ्याउन, सत्यता अभ्यास गर्न वा मुक्ति पाउन सक्छ सक्दैन भन्ने कुरा निर्धारित गर्न सक्दैन, त्यसकारण व्यक्तिले आफूलाई आफ्नो पहिचान र हैसियतको आधारमा बन्धनमा राख्नु हुँदैन।) एकदम राम्रो। सत्यता नपछ्याउने मानिसहरूले व्यक्तिको पहिचान र सामाजिक हैसियतको धेरै वास्ता गर्छन्, त्यसकारण कतिपय विशेष परिस्थितिहरूमा, तिनीहरूले यस्ता कुराहरू भन्छन्: “हाम्रो मण्डलीको फलानो-फलानोलाई चिन्नुहुन्छ, तिनीहरूको परिवार त एकदमै सम्पन्न छ!” तिनीहरूले “सम्पन्न” भन्ने शब्द उच्चारण गर्दा, तिनीहरूको आँखा ठूलोठूलो हुन्छ, जसले तिनीहरूमा एकदमै डाही र ईर्ष्यालु मानसिकता छ भन्ने देखाउँछ। तिनीहरूका ती ईर्ष्यालु भावनाहरू यति लामो समयदेखि बढ्दै त्यस्तो बिन्दुमा पुगेको हुन्छ कि तिनीहरूले यस्ता मानिसहरूप्रति र्याल काढ्दै यसो भन्छन्, “ओहो, के तिमी ऊ त्यहाँका मानिसहरूलाई चिन्छौ, उनको बुबा एक उच्च पदाधिकारी हुन्, र उनका बुबा काउन्टी प्रमुख हुन्, उनका बुबा मेयर हुन्, र उतातिरका, उनका बुबा सरकारी विभागका सचिव हुन्!” जब तिनीहरूले राम्रो लुगा लगाउने, वा चिटिक्क मिलाएर वस्त्र पहिरिने, वा अलिकति स्तर वा ज्ञान भएको, वा विशेष उच्च गुणस्तरीय कुराहरू प्रयोग गर्ने कसैलाई देख्छन्, तिनीहरू ईर्ष्याले भरिन्छन् र यस्तो सोच्छन्, “तिनीहरूको परिवार धनी छ, तिनीहरू त पक्कै पैसामै लडीबडी खेल्छन् होला,” अनि तिनीहरू आदर र ईर्ष्याले जल्छन्। जब तिनीहरूले कुनै कम्पनीको मालिकबारे कुरा गर्छन्, तब त्यो व्यक्तिको पहिचानबारे तिनीहरूले त्यो व्यक्ति आफैले भन्दा बढी ख्याल गर्छन्। त्यो व्यक्तिले कहिल्यै कुरा नगरे पनि तिनीहरूले भने सँधै उसैको कामबारे कुरा गरिरहन्छन्, र मण्डलीको अगुवा छनौट गर्ने समय आएपछि तिनीहरूले उसैलाई भोटसमेत दिन्छन्। तिनीहरूले आफूभन्दा उच्च सामाजिक हैसियत भएका मानिसहरूलाई विशेष ठान्छन्, र तिनीहरूलाई विशेष ध्यान दिन्छन्। तिनीहरूले सधैँ ती मानिसहरूलाई फुर्काउने, तिनीहरूको नजिक हुने, र तिनीहरूलाई चापलुसी गर्ने प्रयास गरिरहेका हुन्छन्, र यस क्रममा आफैलाई घृणा गर्दै यस्तो सोचिरहेका हुन्छन्, “किन मेरो बुबा कुनै पदाधिकारी हुनुहुन्न? म किन यो परिवारमा जन्मेँ? मेरो परिवारबारे म किन राम्रो कुरा केही भन्न सक्दिनँ? तिनीहरू जन्मेका परिवारहरू कि त अधिकारीहरूका कि त धनी व्यवसायीहरूका परिवारहरू हुन्, जबकि मेरो परिवारसँग केही पनि छैन। मेरा दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरू सबै साधारण मानिसहरू हुन्, खेतबारीमा काम गर्ने साना किसान हुन् र ती सबै समाजको सबैभन्दा तल्लो स्तरमा छन्। अनि मेरा आमाबुबाबारे त झन् कुरै नगरे राम्रो—उहाँहरू त शिक्षित पनि हुनुहुन्न। कस्तो लाजमर्दो कुरा!” कसैले तिनीहरूका आमाबुबाबारे उल्लेख गर्नेबित्तिकै, तिनीहरू कुरा टार्छन् र यसो भन्छन्, “यो विषयमा त कुरै नगरौँ, अरू नै विषयमा कुरा गरौँ न। हाम्रो मण्डलीका फलानो-फलानोबारे कुरा गरौँ न। तिनको व्यवस्थापन पद हेरौँ न, अगुवा कसरी बन्ने तिनलाई थाहा छ। तिनले यो काम गरेको दशकौँ भइसक्यो, कसैले पनि तिनको ठाउँ लिन सक्दैन। तिनी त नेतृत्व गर्नै जन्मेका हुन्। हाम्रो बारेमा पनि यस्तै भन्न सकिने भए कति राम्रो हुन्थ्यो। अहिले तिनले परमेश्वरमा पनि विश्वास गरेर, आशिष्माथि अर्को आशिष् पाएका छन्। तिनी साँच्चै आशिषित व्यक्ति हुन्, किनकि समाजमा व्यक्तिले चाहने सबै कुरा तिनले पहिल्यै पाइसकेका छन्, र अहिले तिनी परमेश्वरको घरमा आएकाले, तिनी राज्यमा प्रवेश गर्न पनि र सुन्दर गन्तव्य पाउन पनि सक्छन्।” जब कुनै पदाधिकारी परमेश्वरको घरमा आउँछ, तब तिनीहरूलाई लाग्छ कि त्यो व्यक्ति मण्डलीको अगुवा बन्नुपर्छ, र उसले सुन्दर गन्तव्य पाउनुपर्छ। तर यसको निर्णय कसले गर्छ? के तिनीहरूले अन्तिम निर्णय गर्छन् त? (गर्दैनन्।) यो त स्पष्टतः गैरविश्वासीहरूले बोल्ने कुरा हो। यदि तिनीहरूले कसैलाई अलिकति क्षमता र जन्मजात प्रतिभा भएको, राम्रो लुगा लगाएको र जीवनमा राम्रा कुराहरूको आनन्द लिएको, अनि राम्रो कार चलाएको र ठूलो घरमा बसेको देख्छन्, तब तिनीहरू लगातार त्यो व्यक्तिसँग घुलमिल हुन्छन्, उसको चापलुसी गर्छन् र उसलाई मक्ख पार्न खोज्छन्। त्यसपछि अरू त्यस्ता मानिसहरू पनि छन् जसलाई आफूसँग उच्च सामाजिक हैसियत र प्रतिष्ठा छ भन्ने लाग्छ। जब तिनीहरू परमेश्वरको घरमा आउँछन्, तिनीहरूले जहिले पनि विशेष अधिकारहरू माग्छन्, दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूमाथि हुकुम लाद्छन्, तिनीहरूसँग दासजस्तो व्यवहार गर्छन्, किनभने तिनीहरूलाई पदाधिकारीको जीवन जिउने बानी परेको हुन्छ। के त्यस्ता मानिसहरूले आफ्ना विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूलाई आफ्ना अधीनस्थ हुन् भन्ने सोच्दैनन् र? जब मण्डली अगुवा छनौट गर्ने समय आउँछ, तब तिनीहरू चुनिएनन् भने, रिसाउँछन् र भन्छन्, “म अबदेखि विश्वास गर्नेछैनँ, परमेश्वरको घर निष्पक्ष छैन, यसले मानिसहरूलाई मौका दिँदैन, परमेश्वरको घरले मानिसहरूलाई तुच्छ देख्छ!” बाहिरी संसारमा तिनीहरूलाई पदाधिकारी बन्ने बानी परेको हुन्छ, र तिनीहरूले आफूलाई निकै ठूलाबडा ठान्छन्, त्यसकारण जब तिनीहरू परमेश्वरको घरमा आउँछन्, तब तिनीहरूले सधैँ निर्णय गर्ने, सबै कुरामा नेतृत्व लिने, र विशेषाधिकारहरू माग्ने प्रयास गरिरहेका हुन्छन्, र तिनीहरूले परमेश्वरको घरलाई पनि संसार र समाजजस्तै ठान्छन्। बाहिरी संसारमा कोही कुनै पदाधिकारीकी श्रीमती हुन सक्छे, तर परमेश्वरको घरमा आएपछि पनि ऊ आफूलाई पदाधिकारीकी श्रीमतीलाई झैँ व्यवहार गरियोस् भन्ने चाहन्छे र ऊ मानिसहरूलाई आफ्नो चापलूसी गर्न र आफूलाई पछ्याउन लगाउन चाहन्छे। भेलाहरूको समयमा, यदि विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूले उसलाई अभिवादन गर्न बिर्से भने, ऊ रिसाउँछे र सङ्गतिमा आउन छोड्छे, किनभने उसलाई लाग्छ कि मानिसहरूले उसलाई गम्भीरतापूर्वक लिँदैनन्, र परमेश्वरमा विश्वास गर्नु पनि अर्थहीन छ। के यो अनुचित होइन र? (हो।) समाजमा तेरो पहिचान जति नै विशेष भए पनि, जब तँ परमेश्वरको घरमा आउँछस्, तैँले त्यो विशेष पहिचान गुमाउँछस्। परमेश्वर र सत्यतासामु, मानिसहरूको एउटै मात्र पहिचान हुन्छ, जुन सृष्टि गरिएको प्राणीको पहिचान हो। बाह्य संसारमा, तँ सरकारी पदाधिकारी भए पनि वा पदाधिकारी पत्नी भए पनि, वा तँ समाजको कुलीन वर्गको सदस्य भए पनि वा लेखापढी गरिखाने व्यक्ति भए पनि, वा तँ जर्नेल भए पनि सिपाही भए पनि, परमेश्वरको घरमा तेरो एउटा मात्र पहिचान हुन्छ, जुन सृष्टि गरिएको प्राणीको पहिचान हो। तँमा त्यस्तो विशेष केही पनि छैन, त्यसैले विशेषाधिकारहरू खोज्ने वा मानिसहरूलाई तेरो आराधना गर्न लगाउने नगर्। अनि, विशेष ईसाई परिवारबाट वा पुस्तौँदेखि प्रभुमा विश्वास गर्ने परिवारबाट आएका अझै अरू मानिसहरू पनि हुन्छन्। सायद तिनीहरूकी आमाले कुनै सेमिनरीमा तालिम लिएकी हुन्छे, र तिनीहरूको बुबा पाष्टर हुन्छ। तिनीहरूलाई धार्मिक समुदायमा राम्रो आदर गरिन्छ, र विश्वासीहरू तिनीहरूको वरिपरि भेला हुने गर्छन्। परमेश्वरको कार्यको यस चरणलाई स्वीकार गरेपछि, तिनीहरूलाई अझै पनि आफूसँग पहिलेको जस्तै पहिचान छ भन्ने लाग्छ, तर तिनीहरू सपनाको देशमा बाँचिरहेका हुन्छन्! अब तिनीहरूले सपना देख्न छोडेर बिउँझने समय भएको छ। तँ पास्टर भए पनि अगुवा भए पनि त्यसले केही फरक पर्दैन; परमेश्वरको घरमा आएपछि, तैँले परमेश्वरको घरका नियमहरू बुझ्नुपर्छ र आफ्नो पहिचान परिवर्तन गर्न सिक्नुपर्छ। तैँले गर्नुपर्ने पहिलो कुरा यही हो। तँ कुनै उच्च पदाधिकारी होइनस्, न त तँ लेखापढी गरिखाने व्यक्ति नै होस्, तँ धनी व्यापारी पनि होइनस्, न त तँ गरिब र दरिद्र नै होस्। जब तँ परमेश्वरको घर आउँछस्, तेरो एउटै मात्र पहिचान हुन्छ, जुन परमेश्वरले तँलाई दिनुभएको पहिचान हो—अर्थात्, सृष्टि गरिएको प्राणीको पहिचान। अनि, सृष्टि गरिएका प्राणीहरूले के गर्नुपर्छ? तैँले आफ्नो पारिवारिक इतिहास वा परिवारबाट पाएको सामाजिक हैसियतको धाक दिनु हुँदैन, न त परमेश्वरको घरमा मनलागी गर्न र विशेषाधिकारहरू खोज्नहतु आफ्नो उच्च सामाजिक हैसियत प्रयोग गर्नु नै हुन्छ, र तैँले परमेश्वरको घरमा सार्वभौम शासकले जस्तो व्यवहार गर्न र अन्तिम निर्णयहरू आफै गर्नहेतु आफूले समाजबाट बटुलेको अनुभव र तेरो सामाजिक हैसियतले तँलाई दिने श्रेष्ठताको भावना निश्चय नै प्रयोग गर्नु हुँदैन। बरु, परमेश्वरको घरमा तैँले सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्नुपर्छ, उचित तरिकाले व्यवहार गर्नुपर्छ, आफ्नो पारिवारिक पृष्ठभूमि उल्लेख गर्नु हुँदैन, श्रेष्ठताको कुनै पनि भावना पाल्नु हुँदैन र हीनताबोध पनि हुनु हुँदैन; तैँले हीन महसुस गर्नु वा श्रेष्ठता बोध गर्नु जरुरी छैन। छोटकरीमा भन्दा, तैँले सृष्टि गरिएको प्राणीले गर्नुपर्ने काम आज्ञाकारी भएर गर्नु जरुरी छ र तैँले सृष्टि गरिएको प्राणीले गर्नुपर्ने कर्तव्य पूरा गर्नु पनि जरुरी छ। कतिपय मानिसहरूले भन्छन्: “त्यसोभए के यसको मतलब मैले आफूलाई नियन्त्रणमा राख्नु र कम बोल्नुपर्छ भन्ने हो?” होइन, तैँले आफूलाई नियन्त्रणमा राख्नु वा कम बोल्नु आवश्यक छैन, तँ सबैको कुरा मान्ने बन्नु आवश्यक छैन, र तैँले निश्चय नै उच्च र शक्तिशाली छु भनेर व्यवहार गर्नु पनि आवश्यक छैन। तैँले अरूभन्दा पृथक हुने प्रयास गर्नु जरुरी छैन, तैँले देखावटी व्यवहार गर्नु जरुरी छैन, र तैँले सबैलाई खुसी पार्न विभिन्न कुरामा सम्झौता गर्नु पनि जरुरी छैन। परमेश्वरले मानिसहरूलाई निष्पक्ष र न्यायसङ्गत तरिकाले व्यवहार गर्नुहुन्छ, किनभने परमेश्वर सत्यता हुनुहुन्छ। परमेश्वरले मानिसहरूको लागि धेरै वचनहरू बोल्नुभएको छ र धेरै मापदण्डहरू तय गर्नुभएको छ, र अन्त्यमा उहाँले तँलाई गर्न लगाउनुहुने कुरा भनेको सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा आफ्नो कर्तव्य ठीकसँग पूरा गर्न र सृष्टि गरिएको प्राणीले गर्नुपर्ने हरकाम ठीकसँग गर्न हो। मानिसहरूले आफ्नो परिवारबाट पाएको पहिचानको यो मामिला सम्हाल्ने कुरा गर्दा, तैँले परमेश्वरका वचनहरूको आधारमा अनि सत्यतालाई मापदण्डको रूपमा लिएर मानिसहरू र परिस्थितिलाई हेर्नुपर्छ, र सोहीअनुसार आफ्नो व्यवहार प्रस्तुत गर्ने र काम गर्ने गर्नुपर्छ, तर तैँले आफ्नो परिवारले दिएको श्रेष्ठताको भाव प्रदर्शन गर्नु हुँदैन। अनि, यदि तँ विपन्न परिवारबाट आएको होस् भने, तैँले अवश्य नै यो कति खराब कुरा हो भनेर खुलाउँदै सबैलाई सुनाउँदै हिँड्नु आवश्यक छैन। अरू कतिपय मानिसहरूले भन्न सक्छन्: “के परमेश्वरको घरले ‘बहादुरको गाउँ नसोध्नू’ भनेर भन्छ?” के यो भनाइ सत्यता हो? (होइन।) यो भनाइ सत्यता होइन, त्यसैले तैँले यो भनाइको आधारमा केही पनि मापन गर्नु हुँदैन, न त यसलाई परमेश्वरले तँलाई दिनुभएका मापदण्डहरू पालना गर्ने मानकको रूपमा प्रयोग गर्न नै मिल्छ। तैँले आफ्नो परिवारबाट पाएको पहिचानको कुरा गर्दा, तेरो लागि परमेश्वरको मापदण्ड यो हो कि तैँले तेरो कर्तव्य निर्वाह गर्नैपर्छ। परमेश्वरसामु, तेरो एकमात्र पहिचान भनेको सृष्टि गरिएको प्राणीको पहिचान हो, त्यसैले सृष्टि गरिएको असल प्राणी बन्नमा असर गर्न सक्ने, वा यसो गर्नबाट तँलाई रोक्ने कुराहरू तैँले त्याग्नुपर्छ। तैँले आफ्नो हृदयमा यी कुराहरूको लागि ठाउँ बनाउनु हुँदैन, न त यी कुरालाई धेरै महत्त्व दिनु नै हुन्छ। बाहिरी स्वरूपको हिसाबमा होस् वा मनोवृत्तिको हिसाबमा होस्, तैँले आफ्नो परिवारबाट प्राप्त अलग पहिचानलाई त्याग्नुपर्छ। तँलाई यो कुरा कस्तो लाग्छ? के यसो गर्नु सम्भव छ? (छ।) सायद तैँले आफ्नो परिवारबाट सम्मानजनक पहिचान प्राप्त गरेको हुन सक्छ, वा सायद तेरो पारिवारिक पृष्ठभूमिले तेरो पहिचानमा छायाँ पारेको हुन सक्छ। तर जे-जस्तो भए पनि, मलाई आशा छ, तँ त्यसबाट स्वतन्त्र भएर हिँड्नेछस्, यस मामिलालाई गम्भीरतापूर्वक लिनेछस्, र त्यसपछि जब तेरो जीवनमा कुनै विशेष परिस्थितिहरू आइपर्छन्, र यी कुराहरूले तेरो कर्तव्यमा असर पार्छन्, र मानिसहरूलाई गर्ने तेरो व्यवहार प्रभावित पार्छन्, र विभिन्न कुराहरूलाई लिने तेरा सही सिद्धान्तहरू, र अरूसँग मिलेर बस्ने तेरा सिद्धान्तहरू प्रभावित पार्छन्, तब मलाई आशा छ, तँ आफ्नो परिवारबाट प्राप्त पहिचानबाट प्रभावित हुन छोड्नेछस्, र उचित तरिकाले सबैलाई व्यवहार गर्न र सबै कुरा सम्हाल्न सक्नेछस्। उदाहरणको लागि, मानौँ मण्डलीमा कुनै व्यक्ति यस्तो छ, जो सधैँ आफ्नो कर्तव्यमा लापरवाह हुन्छ र जसले सधैँ बाधा दिने काम गर्छ। तैँले त्यसलाई कसरी निराकरण गर्नुपर्छ? तैँले “मैले उनलाई निराकरण गर्नुपर्छ, किनभने यदि मैले उनलाई निराकरण गरिनँ भने यसले मण्डलीको काममा असर पार्नेछ” भन्ने सोच्दै यसबारे लामो समय विचार गर्छस्। त्यसकारण तैँले उसलाई निराकरण गर्ने निर्णय गर्छस्। तर उसले गल्ती स्वीकार गर्न मान्दिन, र धेरै बहानाहरू बनाउँछे। तँलाई ऊसँग डर लाग्दैन, त्यसकारण तैँले उसलाई सङ्गति दिने र निराकरण गर्ने कामलाई निरन्तरता दिन्छस्। अनि उसले भन्छे, “के तपाईंलाई थाहा छ, म को हुँ?” अनि तैँले जवाफ दिन्छस्, “तपाईं को हुनुहुन्छ भन्ने कुराले मलाई के फरक पार्छ र?” उसले भन्छे: “मेरो श्रीमान् तपाईंको श्रीमानको मालिक हुनुहुन्छ। यदि तपाईंले आज मलाई समस्यामा पार्नुभयो भने, तपाईंको श्रीमान् समस्यामा पर्नेछन्।” तैँले यसो भन्छस्: “यो परमेश्वरको घरको काम हो। यदि तपाईंले यो काम राम्रोसँग गर्नुभएन र बाधा दिने काम गरिरहनुभयो भने, म तपाईंलाई तपाईंको कर्तव्यबाट बर्खास्त गर्नेछु।” अनि उसले भन्छे, “जे भए पनि, मैले के हुनेछ भनेर तपाईंलाई बताएको छु। के गर्नुपर्ने हो, आफै निर्णय गर्नुहोस्!” यसरी “आफै निर्णय गर्नुहोस्” भनेर उसले भन्नुको अर्थ के हो? उसले तँलाई के भनिरहेकी छे भने, यदि तैँले उसलाई बर्खास्त गर्ने हिम्मत गरिस् भने, उसले तेरो श्रीमान्लाई पनि निकालिदिनेछे। यो बेला, तैँले यस्तो सोचिरहेको हुन्छस्, “यो महिलाको पछाडि शक्तिशाली मान्छे छ, त्यसैले त ऊ सधैँ घमण्डी तरिकाले बोल्छे,” त्यसपछि तैँले आफ्नो भाव परिवर्तन गर्छस् र भन्छस्: “ठीक छ, यसपटक म यो कुरा छोडिदिन्छु, तर अर्कोपटक छोड्दिनँ! मैले जे भनेँ त्यो तपाईंलाई पेच पार्न भनेको होइन, यो सब मण्डलीको कामको लागि हो। हामी सबै परमेश्वरमा विश्वास गर्ने विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरू हौँ, हामी सबै एउटै परिवार हौं। यसबारे सोच्नुहोस् त, म मण्डली अगुवा हुँ, यसको लागि म कसरी जिम्मेवारी नलिई बस्न सक्छु र? यदि मैले जिम्मेवारी नलिने भए, तपाईंहरू मलाई चुन्नु नै हुन्थेन, चुन्नुहुन्थ्यो त?” तैँले परिस्थिति सहज पार्ने प्रयास गर्न थाल्छस्। के यसको पछाडि कुनै सिद्धान्तहरू छन्? तेरो हृदयको गहिराइभित्रको रक्षात्मक पर्खाल ढलेको छ, र तँ सिद्धान्तहरूमा अडिग रहने आँट गर्दैनस्, र लुरुक्क हुन्छस्। के यस्तै भएको होइन र? (हो।) त्यसरी तैँले उसलाई छोडिदिन्छस्। तँलाई आफ्नो पहिचान उसको जस्तो कुलीन नभएको, र उसको सामाजिक स्थिति तेरोभन्दा उच्च भएकोमा लाज हुन्छ, त्यसैले तँ उसको नियन्त्रणमा परी उसले भनेको मान्न बाध्य हुन्छस्। तिमीहरू दुवैले परमेश्वरमा विश्वास गरे पनि, तँ उसको धम्कीमा पर्छस्। यदि तँ सामाजिक हैसियतले पार्ने प्रभावबाट मुक्त हुन सक्दैनस् भने, तैँले सिद्धान्तहरू परिपालन गर्न सक्नेछैनस्, सत्यता अभ्यास गर्न सक्नेछैनस्, र तँ परमेश्वरसामु विश्वासयोग्य हुनेछैनस्। यदि तँ परमेश्वरप्रति विश्वासयोग्य हुँदैनस् भने, के परमेश्वरले तँलाई स्वीकार गर्नुहुनेछ र? के परमेश्वरले तँलाई भरोसा गर्नुहुनेछ र? के उहाँले अझै पनि तँलाई महत्त्वपूर्ण काम सुम्पनुहुनेछ र? उहाँको लागि तँ भरोसाहीन व्यक्ति बन्नेछस्, किनकि महत्त्वपूर्ण क्षणमा, तैँले आफ्नो हित रक्षा गर्न परमेश्वरको घरका हितहरू बेच्दिस्। महत्त्वपूर्ण क्षणमा, तँ समाज र शैतानबाट आउने दुष्ट शक्तिहरूदेखि डराइस्, जसले गर्दा तैँले परमेश्वरको घरका हितहरू बेच्दिस् र तँ आफ्नो गवाहीमा अडिग रहन सकिनस्। यो एक गम्भीर अपराध हो र परमेश्वरलाई अपमान गर्नुको धब्बा हो। यस्तो किन हो? किनभने यसो गर्दा, तैँले सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा रहेको तेरो पहिचानप्रति विश्वासघात गरेको हुन्छस्, र सृष्टि गरिएको प्राणीले गर्नुपर्ने कामको सिद्धान्त उल्लङ्घन गरेको हुन्छस्। यो मामिला सम्हाल्दा, तँ आफ्नो सामाजिक हैसियत र समाजमा रहेको तेरो पहिचानबाट प्रभावित भइस्। कुनै पनि समस्या सामना गर्दा, यदि तँ आफ्नो परिवारबाट प्राप्त पहिचानद्वारा सिर्जित नकारात्मक प्रभावहरू छोड्न सक्दैनस् भने, तैँले अनपेक्षित कुराहरू गर्दै यी समस्याहरूप्रति प्रतिक्रिया दिन सक्छस्। एक अर्थमा, यी कुराले तँलाई सत्यता उल्लङ्घन गर्ने बनाउनेछन्, र अर्को अर्थमा, यी कुराले तँलाई पूर्ण अन्योलमा पारी के छनौट गर्ने भन्ने नै थाहा नहुने तुल्याइदिन्छन्। यी कुराले तँलाई सजिलै अपराध र पछुतोमा पुर्याउँछन्, त्यसकारण परमेश्वरसामु तँ कलङ्कित हुनेछस् र परमेश्वरले मानवजातिलाई दिनुभएको सिद्धान्त अर्थात्, सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्नु, र सृष्टि गरिएको प्राणीले गर्नुपर्ने काम गर्नु भन्ने सिद्धान्त उल्लङ्घन गर्ने व्यक्ति बन्नेछस्। यसबारे सोच् त, यो मामिला अलि सानो छ तर गम्भीरताको आधारमा यो निकै महत्त्वपूर्ण छ, होइन र? (हो।)
मैले भर्खरै परिवारबाट प्राप्त पहिचान त्याग्नेबारे सङ्गति गरें। के यो काम गर्न सजिलो छ? (हो, सजिलो छ।) के यो काम गर्न सजिलो छ? के-कस्ता परिस्थितिहरूमा यो कुराले तँलाई असर गर्नेछ र बाधा दिनेछ? जब तँसँग यस विषयमा सही र स्पष्ट बुझाइ हुँदैन, तब निश्चित प्रकारको वातावरणमा तँ यसद्वारा प्रभावित हुनेछस्, र यसले तेरो कर्तव्य राम्ररी पूरा गर्ने क्षमतामा असर पार्नेछ, र विभिन्न कुराहरू सम्हाल्ने तेरा तौरतरिकाहरू र यसका नतिजाहरू प्रभावित पार्नेछ। तसर्थ, जहाँसम्म परिवारबाट प्राप्त हुने पहिचानको कुरा आउँछ, तैँले यसलाई सही रूपमा लिनुपर्छ, र यसबाट प्रभावित वा नियन्त्रित हुनु हुँदैन, बरु यसको साटो परमेश्वरले मानिसहरूलाई दिनुभएका विधिहरूअनुसार मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्नुपर्छ, र सोहीअनुसार सामान्य रूपमा आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र काम गर्ने गर्नुपर्छ। यस तरिकाले, तँसँग सृष्टि गरिएको स्वीकार्य प्राणीसँग यस पक्षमा हुनुपर्ने मनोवृत्ति र सिद्धान्तहरू हुनेछन्। अर्को, हामी परिवारले तँमाथि पार्ने अभ्यस्तकारी प्रभावहरू त्याग्नेबारेमा सङ्गति गर्नेछौँ। यस समाजमा, संसारलाई हेर्ने मानिसहरूका सिद्धान्तहरू, जिउने र अस्तित्वमा रहने तिनीहरूका विधिहरू, र धर्म र विश्वासप्रतिका तिनीहरूका मनोवृत्ति र धारणाहरू, साथै मानिसहरू र विभिन्न कुराहरूप्रतिका तिनीहरूका विविध धारणा र विचारहरू—यी सबै अपरिहार्य रूपमै परिवारले अभ्यस्त पार्ने कुराहरू हुन्। मानिसहरूले सत्यता बुझ्नुभन्दा पहिले—तिनीहरू जति नै उमेरका भए पनि, वा तिनीहरू जुनै लिङ्गका भए पनि, वा तिनीहरू जुनै पेशामा संलग्न भएका भए पनि, वा सबै कुराप्रति तिनीहरूको मनोवृत्ति जे-जस्तो भएको भए पनि, चाहे त्यो चरम भए पनि वा तर्कसङ्गत भए पनि—छोटकरीमा भन्दा, हरकिसिमका कुराहरूमा, विभिन्न कुराहरूप्रतिको मानिसहरूको विचार र दृष्टिकोण, अनि तिनीहरूको मनोवृत्तिमा परिवारले ठूलो प्रभाव पारेको हुन्छ। अर्थात्, परिवारले व्यक्तिमा पार्ने विभिन्न किसिमका अभ्यस्तकारी प्रभावहरूले नै धेरै हदसम्म त्यस व्यक्तिको विभिन्न कुराहरूप्रतिको मनोवृत्ति र ती कुराहरूलाई लिने उसको विधि, साथै अस्तित्वसम्बन्धी उसको दृष्टिकोण निर्धारित गर्छन्, र उसको विश्वास पनि प्रभावित पार्छन्। परिवारले मानिसहरूलाई एकदमै धेरै अभ्यस्त र प्रभावित पार्ने हुनाले, विभिन्न कुराहरूलाई लिने मानिसहरूका विधि र सिद्धान्तहरू, साथै अस्तित्वसम्बन्धी तिनीहरूका दृष्टिकोणहरू, र विश्वाससम्बन्धी तिनीहरूका विचारहरूको जड अपरिहार्य रूपमै परिवार हो। यस्तो किन हुन्छ भने, घरपरिवार आफैमा सत्यता उत्पन्न हुने ठाउँ होइन, न त यो सत्यताको स्रोत नै हो, त्यसैले तँमा अस्तित्वसम्बन्धी कुनै पनि विचार, दृष्टिकोण, वा विधिसम्बन्धी कुरामा तँलाई अभ्यस्त पार्नुको पछाडि तेरो परिवारलाई उत्प्रेरित गर्ने शक्ति वा उद्देश्य व्यावहारिक रूपमा एउटै हुन्छ—र त्यो हो, तेरो हितको लागि काम गर्नु। तेरो हितमा रहेका यी कुराहरू जोसुकैबाट आएका भए पनि—चाहे ती तेरा आमाबुबा, बाजेबजूबाट, वा तेरा पुर्खाहरूबाट आएका भए पनि—छोटकरीमा भन्दा, ती सबै कुराहरू तँलाई समाजमा र अरूहरूमाझ तेरो आफ्नै हित रक्षा गर्न, तँलाई हेपिनबाट बचाउन, र मानिसहरूमाझ अझै बन्धनरहित र कूटनीतिक तरिकाले बाँच्न सक्षम बनाउन, र सबैभन्दा बढी हदसम्म तेरो आफ्नै हित रक्षा गर्नको लागि हुन्। तैँले आफ्नो परिवारबाट पाएको अभ्यस्तीकरण तँलाई रक्षा गर्न, हेपाइ वा कुनै अपमानबाट जोगाउन, र तँलाई अरूभन्दा माथि उठेको व्यक्तिमा परिणत गर्नको लागि हो, चाहे त्यसको लागि अरूलाई हेप्नु वा चोट पुर्याउनु नै किन नपरोस्, तर तँ आफैलाई चाहिँ हानि हुनु भएन। तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त पारेका सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुराहरू यिनै हुन्, र तँलाई अभ्यस्त पारी तँभित्र घुसाइएका सबै विचारहरूको सार र मुख्य उद्देश्य पनि यिनै हुन्। के यो कुरा यस्तै होइन र? (हो।) यदि तैँले आफ्नो परिवारले तँलाई अभ्यस्त पार्दै तँभित्र घुसाएका सबै कुराहरूको उद्देश्य र सारबारे विचार गरिस् भने, के त्यहाँ सत्यतासँग मेल खाने कुनै कुरा हुन्छ? यदि यी कुराहरू नैतिकता वा मानवजातिको वैध अधिकार र चासोसँग मेल खाए भने पनि, के सत्यतासँग तिनको कुनै सम्बन्ध छ र? के ती सत्यता हुन् र? (होइनन्।) ती अवश्यै सत्यता होइनन्, यो निश्चयसाथ भन्न सकिन्छ। तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त पार्दै तँभित्र घुसाउने कुराहरू जति नै सकारात्मक र वैध, मानवीय, र नैतिक भए पनि, ती सत्यता होइनन्, न त तिनले सत्यता नै प्रतिनिधित्व गर्न सक्छन्, र तिनले अवश्यै सत्यताको स्थान लिन पनि सक्दैनन्। तसर्थ, जब परिवारको कुरा आउँछ, तब यी कुराहरू मानिसहरूले त्याग्नुपर्ने अर्को पक्ष हो। खास गरी यो पक्ष के हो त? यो परिवारले तँमाथि पार्ने अभ्यस्तकारी प्रभावहरू हो—परिवारको हकमा तैँले त्याग्नुपर्ने दोस्रो पक्ष यही हो। हामीले परिवारले तँमाथि पार्ने अभ्यस्तकारी प्रभावहरूबारे छलफल गरिरहेका हुनाले, पहिले हामी यी अभ्यस्तकारी प्रभावहरू ठ्याक्कै के-के हुन् भन्नेबारे कुरा गरौं। यदि हामीले तिनलाई सही र गलतसम्बन्धी मानिसहरूको अवधारणाअनुसार छुट्यायौं भने, केहीचाहिँ तुलनात्मक रूपमा सही, सकारात्मक र प्रस्तुतयोग्य छन्, र तिनलाई अरूसामु प्रस्तुत गर्न सकिन्छ, जबकि केहीचाहिँ तुलनात्मक रूपमा स्वार्थी, घृणित, नीच, तुलनात्मक रूपमा नकारात्मकबाहेक अरू केही छैनन्। तर जे भए पनि, परिवारबाट आउने यी अभ्यस्तकारी प्रभावहरू सुरक्षा दिने वस्त्रको तह जस्तै हुन् जसले सामूहिक रूपमा व्यक्तिको देहगत हितहरू रक्षा गर्छन्, अरूहरूमाझ तिनीहरूको मर्यादा सुरक्षित राख्छन्, र तिनीहरूलाई हेपाइमा पर्नबाट रोक्छन्। यस्तै हुन्छ, होइन र? (हो।) त्यसोभए, अब हामी तेरो परिवारले तँमा के-कस्ता अभ्यस्तकारी प्रभावहरू पार्छन् भन्नेबारे कुरा गरौं। उदाहरणको लागि, तँलाई परिवारका अग्रजहरूले “रूखलाई बोक्रा चाहिएजस्तै मानिसहरूलाई पनि अभिमान चाहिन्छ,” भनेर बारम्बार बताउँदा, यसको उद्देश्य तँलाई राम्रो प्रतिष्ठा पाउने, गर्वपूर्ण जीवन बिताउने, र आफूलाई अपमानित पार्ने काम नगर्ने कुरामा महत्त्व दिन लगाउनु हो। तर त्यसोभए यो भनाइले मानिसहरूलाई सकारात्मक तरिकाले डोर्याउँछ कि नकारात्मक तरिकाले? के यसले तँलाई सत्यतामा डोर्याउन सक्छ? के यसले तँलाई सत्यता बुझ्न अगुवाइ गर्न सक्छ? (अहँ, सक्दैन।) तैँले पूर्ण निश्चयसाथ “अहँ, सक्दैन” भन्न सक्छस्! यसबारे सोच् त, मानिसहरूले इमान्दार मानिसहरूको व्यवहार गर्नुपर्छ भनेर परमेश्वर भन्नुहुन्छ। जब तैँले कुनै अपराध, वा कुनै गलत काम गरेको, वा परमेश्वरविरुद्ध जाने र सत्यताविरुद्ध विद्रोह गर्ने काम गरेको हुन्छस्, तब तैँले आफ्नो गल्ती स्विकार्न, आफैलाई बुझ्न, र साँचो पश्चात्ताप हासिल गर्नहेतु आफैलाई निरन्तर चिरफार गरिरहन, र त्यसपछि परमेश्वरको वचनअनुसार काम गर्न आवश्यक हुन्छ। त्यसकारण, यदि मानिसहरूले इमान्दार मानिसहरूको रूपमा व्यवहार गर्ने भने, के त्यो “रूखलाई बोक्रा चाहिएजस्तै मानिसहरूलाई पनि अभिमान चाहिन्छ” भन्ने भनाइसँग बाझिन्छ? (हो।) यो कसरी बाझिन्छ? “रूखलाई बोक्रा चाहिएजस्तै मानिसहरूलाई पनि अभिमान चाहिन्छ” भन्ने भनाइको उद्देश्य खराब वा बेइज्जतपूर्ण कुराहरू गर्नुको सट्टा वा आफ्नो कुरूप पक्ष खुलासा गर्नुको सट्टा मानिसहरूलाई आफ्नो उज्यालो र रङ्गीन पक्षमा बाँच्न र आफूलाई राम्रो देखाउने धेरै कामहरू गर्नमा महत्त्व दिन लगाउनु हो, र तिनीहरूलाई अभिमान वा मर्यादाबिना बाँच्नबाट रोक्नु हो। आफ्नो प्रतिष्ठाको खातिर, आफ्नो अभिमान र सम्मानको खातिर, कसैले पनि आफ्नो बारेमा सबै कुरा बकवास बनाउनु हुँदैन, अरूलाई आफ्नो कालो र लाजमर्दो पक्षहरूबारे बताउने त झन् कुरै नगरौँ, किनभने व्यक्ति अभिमान र मर्यादासाथ बाँच्नुपर्छ। मर्यादा प्राप्त गर्नको लागि व्यक्तिलाई राम्रो प्रतिष्ठा चाहिन्छ, र राम्रो प्रतिष्ठा प्राप्त गर्नको लागि व्यक्तिले नाटक गर्नुपर्छ र आफ्नो रूपरङ्ग राम्रो पार्नुपर्छ। के यो आफूलाई इमान्दार व्यक्तिको रूपमा व्यवहारमा ढाल्ने कार्यसँग बाझिन्छ? (हो।) जब तैँले आफूलाई इमान्दार व्यक्तिको रूपमा व्यवहारमा ढाल्छस्, तब तैँले गरिरहेको त्यो कार्य “रूखलाई बोक्रा चाहिएजस्तै मानिसहरूलाई पनि अभिमान चाहिन्छ” भन्ने भनाइको पूर्णविपरीत हुन्छ। यदि तैँले आफूलाई इमान्दार व्यक्तिको रूपमा व्यवहारमा ढाल्न चाहन्छस् भने, घमण्डलाई महत्त्व नदे; व्यक्तिको घमण्डको मोल एक सुक्को नि हुँदैन। सत्यता सामना गर्दा, व्यक्तिले आफूलाई खुलासा गर्नुपर्छ, नाटक गर्ने वा झूटो छवि सिर्जना गर्ने गर्नु हुँदैन। व्यक्तिले परमेश्वरलाई आफ्ना साँचा विचारहरू, आफूले गरेका गल्तीहरू, सत्यता सिद्धान्तहरू उल्लङ्घन गर्ने पक्षहरू, र यस्तै अन्य कुराहरू खुलासा गर्नुपर्छ, र यी कुराहरू आफ्ना विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूसामु पनि खुलासा गर्नुपर्छ। यो आफ्नो प्रतिष्ठाको खातिर बाँच्नुसँग सम्बन्धित कुरा होइन, बरु यो त इमान्दार व्यक्तिको रूपमा आफूलाई व्यवहारमा ढाल्नको खातिर, सत्यता पछ्याउनको खातिर, सृष्टि गरिएको साँचो प्राणीको रूपमा जिउनको खातिर, र परमेश्वरलाई सन्तुष्ट पार्न र मुक्ति पाउनको खातिर बाँच्नुसँग सम्बन्धित कुरा हो। तर तैँले जब यो सत्यता बुझ्दैनस्, र जब परमेश्वरको इच्छा बुझ्दैनस्, तब तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त पारी तँमाथि घुसाइदिएका कुराहरू नै हाबी हुन्छन्। त्यसकारण, जब तैँले कुनै गलत काम गर्छस्, तब यसलाई ढाकछोप गर्छस् र नाटक गर्दै यस्तो सोच्छस्, “मैले यसबारे केही भन्नु हुँदैन, र यसबारे थाहा पाउने अरू कसैलाई पनि मैले केही भन्न दिनेछैनँ। यदि तिमीहरूमध्ये कसैले केही भन्यौ भने, म तिमीहरूलाई त्यतिकै छोड्नेवाला छैनँ। मेरो प्रतिष्ठा नै पहिलो स्थानमा आउँछ। प्रतिष्ठाको खातिर बाँचिँदैन भने त्यसरी बाँच्नु व्यर्थ हो, किनभने यो अरू कुनै पनि कुराभन्दा महत्त्वपूर्ण छ। यदि कुनै व्यक्तिले आफ्नो प्रतिष्ठा गुमायो भने, उसले आफ्नो सबै मर्यादा गुमाउँछ। त्यसकारण, जस्तो छ त्यस्तै भन्नु हुँदैन, नाटक गर्नुपर्छ, कुराहरू ढाकछोप गर्नुपर्छ, नत्र आफ्नो प्रतिष्ठा र मर्यादा गुम्नेछ, र जीवन बेकार हुनेछ। यदि तिमीलाई कसैले पनि आदर गर्दैन भने, तिमी बेकार हौ, मूल्यहीन फोहोर हौ।” के यस तरिकाले अभ्यास गरेर इमान्दार व्यक्तिको रूपमा आफूलाई व्यवहारमा ढाल्न सम्भव हुन्छ र? के पूर्ण रूपमा खुलस्त भएर आफैलाई चिरफार गर्नु सम्भव हुन्छ र? (अहँ, हुँदैन।) अवश्य नै, यसो गरेर तैँले “रूखलाई बोक्रा चाहिएजस्तै मानिसहरूलाई पनि अभिमान चाहिन्छ” भन्ने भनाइ पालन गरिरहेको हुन्छस्, जुन तेरो परिवारले अभ्यस्तीकरणमार्फत तँमा हालिदिएको कुरा हो। तैपनि, यदि तैँले सत्यता पछ्याउन र सत्यता अभ्यास गर्नको लागि यो भनाइ त्यागिस् भने, यसले तँलाई असर गर्न छोड्नेछ, र यो तेरो आदर्श वाक्य वा तेरो काम गर्ने सिद्धान्त बन्न छोड्नेछ, र यसको साटो तैँले जे गर्छस् त्यो “रूखलाई बोक्रा चाहिएजस्तै मानिसहरूलाई पनि अभिमान चाहिन्छ” भन्ने यो भनाइको पूर्णविपरीत हुनेछ। अनि, तँ आफ्नो प्रतिष्ठाको खातिर बाँच्नेछैनस्, न त आफ्नो मर्यादाको खातिर नै बाँच्नेछस्, बरु यसको साटो, तँ सत्यता पछ्याउनको खातिर र इमान्दार व्यक्तिको रूपमा आफूलाई व्यवहारमा ढाल्दै अनि परमेश्वरलाई सन्तुष्ट पार्ने र सृष्टि गरिएको साँचो प्राणीको रूपमा बाँच्ने प्रयास गर्दै जिउनेछस्। यदि तँ यस सिद्धान्तमा अडिग रहन्छस् भने, तैँले आफूमाथि परिवारले पारेका अभ्यस्तकारी प्रभावहरू त्यागिसकेको हुनेछस्।
परिवारले एकदुई वटा भनाइले मात्रै होइन, अनगिन्ती प्रसिद्ध उद्धरण र उक्तिहरूको बाढीद्वारै मानिसहरूलाई अभ्यस्त पार्ने गर्छ। उदाहरणको लागि, के तेरो परिवारका अग्रज र आमाबुबाले प्रायजसो “जसरी हाँस जता गए पनि कराउँछ, त्यसरी नै मानिस जहाँ बसे पनि उसले आफ्नो नाम छोडेको हुन्छ” भन्ने भनाइ उल्लेख गर्दैनन् र? (हो।) तिनीहरूले तँलाई यसो भनिरहेका हुन्छन्: “मानिसहरूले आफ्नो प्रतिष्ठाकै खातिर बाँच्नुपर्छ। मानिसहरूले आफ्नो जीवनकालमा अरूहरूमाझ राम्रो प्रतिष्ठा कमाउने र राम्रो छाप छोड्नेबाहेक अरू केही खोज्दैनन्। त्यसैले तँ जहाँ गए पनि, तैँले खुलेर अभिवादन गर्न, मित्रवत् कुराकानी र प्रशंसा गर्न, र मिठा शब्दहरू बोल्न अझै बढी तत्पर हुनुपर्छ। मानिसहरूलाई नचिढ्याउनू, बरु अझ धेरै सुकर्म र दयाका कामहरू गर्नू।” परिवारले पार्ने यो विशेष अभ्यस्तकारी प्रभावले मानिसहरूको व्यवहार वा आचरणका सिद्धान्तहरूमा निश्चित प्रभाव पार्छ, र यसले गर्दा अपरिहार्य रूपमै तिनीहरूले ख्याति र प्राप्तिमा ठूलो महत्त्व दिन्छन्। अर्थात्, तिनीहरूले आफ्नो मर्यादा, प्रतिष्ठा, मानिसहरूको मस्तिष्कमा तिनीहरूले पार्ने प्रभाव, अनि तिनीहरूले गर्ने सबै कुरा र व्यक्त गर्ने हरेक विचारबारे अरूले गर्ने मूल्याङ्कनप्रति ठूलो महत्त्व दिन्छन्। ख्याति र प्राप्तिमा ठूलो महत्त्व दिएर, तैँले तेरो कर्तव्य सत्यता र सिद्धान्तअनुरूप छ छैन, तैँले परमेश्वरलाई सन्तुष्ट तुल्याइरहेको छस् छैनस्, र तैँले पर्याप्त रूपमा कर्तव्य पूरा गरिरहेको छस् छैनस् भन्ने कुराप्रति थाहै नभई थोरै मात्र महत्त्व दिइरहेको हुन्छस्। तैँले यी कुराहरूलाई कम महत्त्व र कम प्राथमिकता भएका कुराहरूको रूपमा हेर्छस्, जबकि तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त गराइदिएको “जसरी हाँस जता गए पनि कराउँछ, त्यसरी नै मानिस जहाँ बसे पनि उसले आफ्नो नाम छोडेको हुन्छ” भन्ने भनाइ तेरो लागि अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण बन्छ। यसले तँलाई मानिसहरूको मनमस्तिष्कमा तेरो हरेक कुरा कस्तो देखिन्छ भन्ने कुरामा ठूलो ध्यान दिने तुल्याउँछ। खास गरी, कतिपय मानिसहरूले अरूले पिठ्युँपछाडि तिनीहरूबारे के सोच्छन् भन्ने कुरामा विशेष ध्यान दिन्छन्, यहाँसम्म कि तिनीहरू भित्तामा कान थापेर कुरा सुन्ने, ढोकाबाट चिहाएर कुरा सुन्ने, र अरूले तिनीहरूबारे के लेख्छन् भनेर झलकझलक हेर्नेसम्म गर्छन्। कसैले तिनीहरूको नाम उल्लेख गर्नेबित्तिकै, तिनीहरूले यस्तो सोच्छन्, “तिनीहरूले के भनिरहेका छन् मैले तुरुन्तै सुन्नुपर्छ, र तिनीहरूसँग मेरो बारेमा राम्रो विचार छ कि छैन बुझ्नुपर्छ। अहो, तिनीहरूले त मलाई अल्छी र घिचुवा पो भने त। त्यसोभए त म परिवर्तन हुनुपर्छ, भविष्यमा म अल्छी हुनु हुँदैन, म मेहनती हुनुपर्छ।” केही समय मेहनती भएपछि, तिनीहरूले मनमनै सोच्छन्, “मलाई अल्छी भनेर सबैले भनिरहेका छन् कि छैनन् भनेर म विचार गरिरहेको छु, तर कसैले पनि आजभोलि मलाई यसो भनेजस्तो लाग्दैन।” तर अझै पनि तिनीहरूलाई असहज लाग्छ, त्यसकारण तिनीहरूले आफ्नो वरपरका मानिसहरूसँग कुरा गर्दा अचानक यसो भन्दै कुरा निकाल्छन्: “म अलिक अल्छी छु।” अनि, अरूले जवाफ दिन्छन्: “तपाईं अल्छी हुनुहुन्न, तर पहिलेभन्दा अहिले धेरै मेहनती हुनुभएको छ।” यो कुरा सुन्दा तिनीहरू तुरुन्तै आश्वस्त, हर्षित हुन्छन् र तिनीहरूलाई सान्त्वना मिल्छ। “देखिस्, मेरो बारेमा सबैको विचार परिवर्तन भएको छ। सबैले मेरो व्यवहारमा आएको सुधार देखेका रहेछन्।” यसरी तैँले गर्ने सबै कुरा सत्यता अभ्यासको लागि गरेको हुँदैनस्, न त परमेश्वरलाई सन्तुष्ट पार्नको लागि गरेको हुन्छस्, बरु, यो त तेरो आफ्नै प्रतिष्ठाको लागि गरेको हुन्छस्। यस तरिकाले, तैँले गर्ने सबै कुरा वास्तवमा के बनेको हुन्छ? यो वास्तवमा धार्मिक कार्य बनेको हुन्छ। तेरो सार के बनेको हुन्छ? तँ फरिसीको ठेट उदाहरण बनेको हुन्छस्। तेरो मार्ग के बनेको हुन्छ? यो ख्रीष्टविरोधीहरूको मार्ग बनेको हुन्छ। परमेश्वरले यसलाई यसरी नै परिभाषित गर्नुहुन्छ। त्यसकारण, तैँले गर्ने सबै कुराको सार कलङ्कित भएको हुन्छ, जसले गर्दा यो अब उस्तै रहँदैन; तैँले सत्यता अभ्यास गरिरहेको वा सत्यता पछ्याइरहेको हुँदैनस्, बरु ख्याति र प्राप्ति पछ्याइरहेको हुन्छस्। अन्त्यमा, परमेश्वरको नजरमा तेरो कर्तव्यनिर्वाह बस एक शब्दमा भन्दा अपर्याप्त हुन्छ। यस्तो किन हुन्छ? किनभने तँ परमेश्वरले तँलाई जिम्मा दिनुभएको कुरामा वा सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा तैँले पूरा गर्नुपर्ने कर्तव्यमा नभई आफ्नो प्रतिष्ठामा मात्रै समर्पित छस्। परमेश्वरले यस्तो परिभाषा दिनुहुँदा, तैँले हृदयमा के महसुस गर्छस्? यतिका वर्ष परमेश्वरमा तैँले गरेको विश्वास व्यर्थ भयो भन्ने हो? त्यसोभए, के त्यसको अर्थ तैँले सत्यता पटक्कै पछ्याइरहेको थिइनस् भन्ने हो? तैँले सत्यता पछ्याइरहेको थिइनस्, बरु आफ्नो प्रतिष्ठालाई विशेष ध्यान दिइरहेको थिइस्, र यसको मूलजड तेरो परिवारले तँमाथि पारेका अभ्यस्तकारी प्रभावहरू हुन्। तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त गराएको सबैभन्दा मुख्य भनाइ के हो? “जसरी हाँस जता गए पनि कराउँछ, त्यसरी नै मानिस जहाँ बसे पनि उसले आफ्नो नाम छोडेको हुन्छ” भन्ने भनाइले तेरो हृदयमा गहिरो जरा गाडेको छ र यो तेरो आदर्श वाक्य बनेको छ। तँ सानो छँदैदेखि तँलाई यो भनाइले प्रभावित र अभ्यस्त पारेको छ, र ठूलो भएपछि पनि आफ्नो परिवारको अर्को पुस्तालाई र आफ्ना वरिपरिका मानिसहरूलाई प्रभावित पार्न तँ यो भनाइ दोहोर्याइरहन्छस्। अझै गम्भीर कुरा त अवश्यै यो हो कि, तैँले यो भनाइलाई आफ्नो व्यवहार र विभिन्न कुराहरूलाई लिने तेरो विधि र सिद्धान्तको रूपमा अपनाएको छस्, र तैँले त्यसलाई आफ्नो जीवनमा पछ्याउने लक्ष्य र दिशाको रूपमा समेत अपनाएको छस्। तर तेरो लक्ष्य र दिशा गलत छन्, त्यसैले अन्तिम परिणाम पनि अवश्यै नकारात्मक नै हुनेछ। किनकि तैँले गर्ने सबै कुराको सार केवल आफ्नो प्रतिष्ठाको खातिर मात्र हुन्छ, र केवल “जसरी हाँस जता गए पनि कराउँछ, त्यसरी नै मानिस जहाँ बसे पनि उसले आफ्नो नाम छोडेको हुन्छ” भन्ने भनाइ अभ्यास गर्नको खातिर मात्र हुन्छ। तैँले सत्यता पछ्याइरहेको छैनस्, तैपनि तँ आफैलाई त्यो कुरा थाहै छैन। तँलाई यो भनाइ गलत छैन भन्ने लाग्छ, किनभने तैँले सोच्छस्, के मानिसहरू आफ्नो प्रतिष्ठाको लागि जिउनु पर्दैन र? किनकि आम भनाइ नै छ, “जसरी हाँस जता गए पनि कराउँछ, त्यसरी नै मानिस जहाँ बसे पनि उसले आफ्नो नाम छोडेको हुन्छ।” यो भनाइ निकै सकारात्मक र जायज देखिन्छ, त्यसैले तैँले अचेतन रूपमै यसको अभ्यस्तकारी प्रभाव स्विकार्छस् र यसलाई सकारात्मक कुरा ठान्छस्। एकपटक यो भनाइलाई सकारात्मक ठानेपछि, तैँले अचेतन रूपमै यसलाई पछ्याइरहेको र अभ्यास गरिरहेको हुन्छस्। साथै, तैँले अचेतन रूपमै र भ्रममा परेर यसलाई सत्यताको रूपमा र सत्यताको मापदण्डको रूपमा पनि लिइरहेको हुन्छस्। जब तैँले यसलाई सत्यताको मापदण्डको रूपमा हेर्छस्, तब तैँले परमेश्वरले भन्नुभएको कुरा सुन्न छोड्छस्, र तैँले उहाँको कुरा बुझ्न पनि सक्दैनस्। तैँले अन्धाधुन्ध रूपम “जसरी हाँस जता गए पनि कराउँछ, त्यसरी नै मानिस जहाँ बसे पनि उसले आफ्नो नाम छोडेको हुन्छ” भन्ने यो आदर्श वाक्य अभ्यास गर्छस् र त्यहीअनुसार व्यवहार गर्छस्, र तैँले अन्त्यमा यसबाट प्राप्त गर्ने कुरा भनेको राम्रो प्रतिष्ठा हो। तैँले पाउन चाहेको कुरा पाएको हुन्छस्, तर त्यसो गर्ने क्रममा तैँले सत्यता उल्लङ्घन गरेको र त्यागेको हुन्छस्, र मुक्ति पाउने मौका गुमाएको हुन्छस्। यसको अन्तिम नतिजा यही हुने हुनाले, तैँले तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्ता पारेको “जसरी हाँस जता गए पनि कराउँछ, त्यसरी नै मानिस जहाँ बसे पनि उसले आफ्नो नाम छोडेको हुन्छ” भन्ने विचार तैँले त्याग्नु र छोड्नुपर्छ। यो तैँले पक्रिराख्नुपर्ने कुरा होइन, न त यो तैँले अभ्यास गर्न जीवनभर मेहनत र ऊर्जा लगाउनुपर्ने भनाइ वा विचार नै हो। तेरो मस्तिष्कमा हालिएको र तँलाई अभ्यस्त गराइएको यो विचार र दृष्टिकोण गलत छ, त्यसकारण तैँले यसलाई त्याग्नुपर्छ। यो सत्यता नभएकोले मात्रै होइन, बरु यसले तँलाई बहकाएर अन्त्यमा विनाशमा पुर्याउने र यसका परिणामहरू अत्यन्तै गम्भीर हुने भएकोले तैँले यसलाई त्याग्नुपर्छ। तेरो लागि, यो साधारण भनाइ मात्रै होइन, बरु एउटा क्यान्सर नै हो, अर्थात् मानिसहरूलाई भ्रष्ट तुल्याउने माध्यम र विधि हो। यस्तो किन हो भने, परमेश्वरका वचनहरूमा, मानिसहरूको लागि उहाँले दिनुभएका सबै मापदण्डहरूमा, परमेश्वरले मानिसहरूलाई कहिल्यै पनि राम्रो प्रतिष्ठाको पछि लाग्न, वा इज्जत खोज्न, वा मानिसहरूमाझ राम्रो प्रभाव छर्न, वा मानिसहरूको अनुमोदन प्राप्त गर्न, वा मानिसहरूबाट स्याबासी पाउन लगाउनुभएको छैन, न त उहाँले कहिल्यै मानिसहरूलाई ख्याति पाउन वा राम्रो प्रतिष्ठा स्थापित गरिछोड्नको लागि बाँच्न नै लगाउनुभएको छ। मानिसहरूले आफ्नो कर्तव्य राम्रोसँग निर्वाह गरून्, र उहाँमा समर्पित होऊन् र सत्यता पालना गरून् भन्ने मात्रै परमेश्वर चाहनुहुन्छ। तसर्थ, जहाँसम्म तेरो कुरा छ, यो भनाइ तेरो परिवारले तँमाथि लादेको एकप्रकारको अभ्यस्तीकरण मात्र हो, र यसलाई तैँले त्याग्नुपर्छ।
तेरो परिवारले तँमाथि पार्ने अर्को पनि अभ्यस्तकारी प्रभाव छ। उदाहरणको लागि, जब आमाबुबा वा अग्रजहरूले तँलाई प्रोत्साहन दिन्छन्, तब तिनीहरूले प्राय यसो भन्छन्, “माथि उठ्नको लागि धेरै दुःखकष्ट भोग्नुपर्छ।” यसो भन्नुपछाडिको तिनीहरूको उद्देश्य भनेको तँलाई कष्ट सहन, लगनशील र दृढ हुन सिकाउनु, र तैँले जे गरे पनि त्यसमा कष्ट भोग्न नडराउने बन्न सिकाउनु हो, किनभने कष्ट सहने, कठिनाइको प्रतिरोध गर्ने, कडा परिश्रम गर्ने र डटिलड्ने जोस हुने मानिसहरू मात्र माथि उठ्न सक्छन्। “माथि उठ्नु” को अर्थ के हो? यसको अर्थ हेपाइमा नपर्नु, वा हेयको नजरले नहेरिनु, वा भेदभावमा नपर्नु हो; यसको अर्थ मानिसहरूमाझ उच्च प्रतिष्ठा र हैसियत प्राप्त गर्नु, बोल्ने र आफ्नो कुरा सुनाइपाउने अधिकार हुनु, र निर्णय लिने अधिकार हुनु हो; यसको अर्थ अरूहरूमाझ राम्रो र उच्च गुणस्तरको जीवन बिताउन सक्नु, र मानिसहरूलाई आफ्नो आदर, प्रशंसा र ईर्ष्या गर्ने बनाउनु हो। आधारभूत रूपमा, यसको अर्थ तँ सम्पूर्ण मानवजातिको माथिल्लो तहमा छस् भन्ने हुन्छ। “माथिल्लो तह” भनेको के हो? यसको मतलब तेरो खुट्टामुनि धेरै मानिसहरू छन् र तैँले तिनीहरूबाट कुनै दुर्व्यवहार सहनुपर्दैन भन्ने हो—“माथि उठ्नु” भनेको यही हो। माथि उठ्नको लागि, तैँले “धेरै दुःखकष्ट सहनुपर्छ,” र यसको अर्थ तैँले अरूले सहन नसक्ने पीडा सहन सक्नुपर्छ। त्यसकारण तँ माथि उठ्न सक्नुअघि, तैँले मानिसहरूको घृणापूर्ण हेराइ, गिल्ला, व्यङ्ग्य, निन्दा, साथै तिनीहरूले तेरो कुरा नबुझ्दाको अवस्था, अनि तिनीहरूको अपमान, आदि इत्यादि कुराहरू सहन सक्नुपर्छ। शारीरिक पीडाको अतिरिक्त, तैँले मानिसहरूको व्यङ्ग्य र उपहास पनि सहन सक्नुपर्छ। यस्तो व्यक्ति बन्न सिकेर मात्र तैँले मानिसहरूमाझ पृथक हुन र समाजमा आफ्नो छुट्टै स्थान निर्माण गर्न सक्छस्। यस भनाइको उद्देश्य मानिसहरूलाई न्यूनस्तरको व्यक्ति होइन बरु शीर्षस्तरको व्यक्ति बनाउनु हो, किनभने न्यूनस्तरको व्यक्ति हुँदा धेरै गाह्रो हुन्छ—तैँले दुर्व्यवहार सहनुपर्छ, तँलाई आफू बेकार छु भन्ने महसुस हुन्छ, र तँसँग कुनै मर्यादा वा इज्जत हुँदैन। यो पनि तेरो परिवारले तँमाथि पारेको अभ्यस्तकारि प्रभाव हो, र यसको उद्देश्य पनि तेरो हित होस् भन्ने नै हो। तैँले अरूको दुर्व्यवहार सहन नपरोस्, र तँसँग ख्याति र अख्तियार होस्, तँलाई राम्रो खाने र आनन्द लिने अवस्था प्राप्त होस्, र तँ जहाँ गए पनि कसैले तँलाई हेप्ने आँट नगरोस्, बरु तैँले सर्वाधिकारी शासकले जस्तो व्यवहार गर्दै हुकुम चलाउन सक्, र सबैजना तेरो अघि झुकून् र तेरो चापलूसी गरून् भनेर नै तेरो परिवारले यसो गर्छ। एक अर्थमा, अरूभन्दा माथि उठ्ने प्रयास गर्दा, तैँले आफ्नो फाइदाको लागि यसो गरिरहेको हुन्छस्, र अर्को अर्थमा, तैँले परिवारको सामाजिक हैसियत बढाउन र आफ्ना पुर्खाहरूलाई सम्मान दिन यसो गरिरहेको हुन्छस्, ताकि तेरा आमाबुबा र परिवारका सदस्यहरूले पनि तँसँग सम्बन्धित भएकोमा लाभ लिन सकून् र दुर्व्यवहार सहनुपर्ने अवस्थामा नपरून्। यदि तैँले ठूलो कष्ट भोगेर राम्रो कार चढ्ने, सुविधा सम्पन्न घर भएको र सहयोगी मानिसहरू आफ्नो वरपर घुमिरहने एक उच्च पदाधिकारी बनेर शीर्ष स्थानमा पुगेको छस् भने, तेरो परिवारले पनि तँसँग सम्बन्धित भएकोमा फाइदा पाउनेछ, र तेरो परिवारका सदस्यहरूले पनि राम्रो कार चलाउन, राम्रो खान, र उच्चस्तरीय जीवन बिताउन सक्नेछन्। यदि तँलाई मन लाग्यो भने, तैँले सबैभन्दा महँगो व्यञ्जन खान सक्छस्, र तँ जहाँ मन लाग्यो त्यहीँ जान सक्छस्, र तैँले सबैलाई आफ्नो इशारामा नचाउन सक्छस्, र जे मन लाग्यो त्यै गर्न सक्छस्, र तैँले लुकीछिपी नगरी वा डरले लुरुक्क नभई स्वेच्छाचारी र अहङ्कारी ढङ्गले जिउन सक्छस्, र जे मन लाग्यो त्यही गर्न सक्छस्, चाहे त्यो कानुनभन्दा माथि उठेर गर्नुपर्ने काम नै किन नहोस्, अनि साहसी र लापरवाही ढङ्गले जिउन सक्छस्—तँलाई यस्तो तरिकामा अभ्यस्तीकरण गराउनु, अर्थात् तँमाथि अन्याय हुने अवस्था आउन नदिनु र तँलाई अरूभन्दा माथि उठाउनुको पछाडि तेरो परिवारको उद्देश्य यही हुन्छ। यसलाई सीधा रूपमा भन्नुपर्दा, तिनीहरूको उद्देश्य भनेको तँलाई अरूको नेतृत्व गर्ने, अरूलाई निर्देशन दिने र अरूलाई आदेश दिने व्यक्तिमा परिणत गर्नु हो, र तँलाई अरूलाई हेप्न सक्ने तर हेपाइमा नपर्ने व्यक्ति बनाउनु, अरूको पछि लाग्ने होइन बरु अरूभन्दा पुग्ने व्यक्ति बनाउनु हो। के यो कुरा यस्तै होइन र? (हो।) के तेरो परिवारले तँमाथि पार्ने यस्तो अभ्यस्तकारी प्रभावले तँलाई फाइदा गर्छ? (गर्दैन।) यसले तँलाई फाइदा गर्दैन भनेर तँ किन भन्छस्? यदि हरेक परिवारले अर्को पुस्तालाई यसरी नै शिक्षा दियो भने, के यसले सामाजिक द्वन्द्व बढाउने र समाजलाई अझै बढी प्रतिस्पर्धी र पक्षपाती बनाउनेछैन र? यस्तोमा त सबैजना शीर्ष स्थानमा पुग्न चाहन्छन्, कोही पनि तल्लो स्तरमा रहन, वा साधारण व्यक्ति बन्न चाहँदैनन्—तिनीहरू सबै अरूमाथि शासन गर्ने र अरूलाई हेप्न सक्ने व्यक्ति बन्न चाहन्छन्। के त्यस्तो भयो भने समाज अझै पनि राम्रै रहिरहन सक्छ भन्ने तँलाई लाग्छ? यस्तो हुन्थ्यो भने, समाज अवश्यै सकारात्मक दिशाउन्मुख हुनेथिएन, र यसले सामाजिक द्वन्द्वहरू तीव्र पार्ने, मानिसहरूबीच प्रतिस्पर्धा बढाउने, र मानिसहरूबीचको विवाद अझै भड्काउने मात्रै थियो। उदाहरणको लागि स्कूललाई लिऊँ। विद्यार्थीहरू अरू कसैले नदेख्ने गरी मेहनतसाथ अध्ययन गरेर एकअर्कालाई जित्न खोज्छन्, तर जब तिनीहरूले एकअर्कालाई भेट्छन् तिनीहरू भन्छन्, “अहो, मैले फेरि बिदामा अध्ययन गरिनँ। मैले त एउटा गज्जबको ठाउँमा गएर दिनभरि रमाइलो गरें। तिमी कहाँ गयौ?” अनि अर्कोले भन्छ: “यो बिदामा त म सुतेको सुतेकै गरेँ र पढिनँ।” तिनीहरू दुवैलाई अर्कोले बिदाभरि मरेतुल्य हुने गरी पढेको छ भन्ने थाहा हुन्छ, तर दुवैले कसैले नदेखी अध्ययन गरेको वा धेरै मेहनत गरेको कुरा स्विकार्दैनन्, किनभने सबैजना शीर्ष स्थानमा पुग्न चाहन्छन् र अरू कसैले तिनीहरूलाई जितेको चाहँदैनन्। बरु तिनीहरूले अध्ययन गरिनँ भनेर भन्छन्, किनकि तिनीहरू अरूलाई यो कुरा थाहा होस् भन्ने चाहँदैनन्। यसरी झूट बोल्नुको के फाइदा छ र? तैँले आफ्नै लागि पढिरहेको हुन्छस्, अरूको लागि होइन। यदि तैँले यति सानो उमेरमै झूट बोल्न सक्छस् भने, के तँ समाजमा प्रवेश गरेपछि सही बाटोमा हिँड्न सक्छस् र? (सक्दिनँ।) समाजमा प्रवेश गरेपछि व्यक्तिगत स्वार्थ, पैसा र हैसियतका कुराहरू आउँछन्, त्यसैले प्रतिस्पर्धा झन्झन् तीव्र बन्दै जान्छ। आफ्नो लक्ष्य प्राप्त गर्नको लागि मानिसहरूले केही कसर बाँकी राख्दैनन् र आफ्नो पहुँचका हर स्रोतसाधन प्रयोग गर्छन्। तिनीहरू आफ्नो लक्ष्य प्राप्त गर्न जे पनि गर्न इच्छुक हुन्छन् र गर्न सक्छन्, चाहे त्यसको लागि जस्तोसुकै मूल्य चुकाउनु नै किन नपरोस्, चाहे त्यहाँ पुग्न अपमान नै सहनु किन नपरोस्। यदि अवस्था यसरी नै अघि बढिरह्यो भने, समाज कसरी राम्रो हुन सक्छ? यदि सबैले यसो गरे भने, मानवजाति कसरी राम्रो हुन सक्छ? (यो राम्रो हुन सक्दैन।) यी हरप्रकारका अनुचित सामाजिक प्रचलन र दुष्ट प्रवृत्तिको जड भनेको परिवारले मानिसहरूलाई गराएको अभ्यस्तीकरण नै हो। तर यस सम्बन्धमा परमेश्वरले मापदण्ड के रहेको छ? के परमेश्वरले मानिसहरूलाई माथि उठ्न, अनि सामान्य, साधारण, अतुलनीय, वा औसत होइन, महान्, प्रसिद्ध, र उच्च हुन लगाउनुहुन्छ? के परमेश्वरले मानिसहरूबाट यही चाहनुहुन्छ? (चाहनुहुन्न।) तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त गराएको भनाइ, अर्थात् “माथि उठ्नको लागि धेरै दुःखकष्ट भोग्नुपर्छ” भन्ने भनाइले तँलाई सकारात्मक दिशामा डोर्याउँदैन, र यसको अवश्यै सत्यतासँग कुनै सम्बन्ध पनि छैन। तँलाई कष्ट सहन लगाउने तेरो परिवारको उद्देश्य निर्दोष पनि छैन, यसमा षड्यन्त्र भरिएको छ, र यो घृणित र धूर्त छ। परमेश्वरले मानिसहरूलाई तिनीहरूमा भ्रष्ट स्वभाव भएकोले कष्ट सहन लगाउनुहुन्छ। यदि मानिसहरूले आफ्नो भ्रष्ट स्वभावबाट शुद्ध हुन चाहन्छन् भने, तिनीहरूले कष्ट भोग्नु नै पर्छ—यो वस्तुगत तथ्य हो। यसको साथै, परमेश्वरले मानिसहरूलाई पीडा सहन पनि लगाउनुहुन्छ: यो सृष्टि गरिएको प्राणीले गर्नुपर्ने कुरा हो, र यो एक सामान्य व्यक्तिले सहनुपर्ने कुरा पनि हो, र सामान्य व्यक्तिमा हुनुपर्ने मनोवृत्ति पनि हो। तैपनि, परमेश्वरले तँलाई शीर्ष स्थानमै पुग्नुपर्छ भनेर भन्नुहुन्न। उहाँ तँलाई साधारण वा सामान्य व्यक्ति मात्रै बन्न लगाउनुहुन्छ, जो सत्यता बझ्छ, जो उहाँका वचनहरू सुन्छ, र जो उहाँको आज्ञापालन गर्छ, उहाँले चाहनुभएको बस त्यति त हो। तैँले परमेश्वरलाई चकित पार् वा पृथ्वी हल्लाउने कुरा गर् भनेर परमेश्वरले कहिले पनि तँलाई भन्नुहुन्न, न त तँ सेलिब्रेटी वा महान् व्यक्ति बन्नुपर्छ भनेर नै उहाँ भन्नुहुन्छ। उहाँ त बस तँ एक साधारण, सामान्य र वास्तविक व्यक्ति भएको चाहनुहुन्छ, र तैँले जति धेरै कष्ट सहन सके पनि, वा तैँले कष्ट सहन सके पनि नसके पनि, यदि अन्त्यमा तँ परमेश्वरको डर मान्न र दुष्टताबाट अलग रहन सकिस् भने, तैँले बन्न सक्ने उत्कृष्ट व्यक्ति यही हो। परमेश्वरले तँ शीर्ष स्थानमा पुगेको चाहनुहुन्न, बरु सृष्टि गरिएको साँचो प्राणी बनेको र सृष्टि गरिएको प्राणीको कर्तव्य पूरा गर्न सक्ने व्यक्ति बनेको चाहनुहुन्छ। यस्तो व्यक्ति अतुलनीय र साधारण हुन्छ, ऊ अविश्वासी वा भ्रष्ट मानिसहरूको नजरमा उच्च वा महान् बनेको व्यक्ति होइन, सामान्य मानवता, विवेक र समझ भएको व्यक्ति हुन्छ। हामीले यस पक्षबारे पहिले नै धेरै सङ्गति गरिसकेका छौं, त्यसैले अब हामी यसबारे थप छलफल गर्नेछैनौँ। “माथि उठ्नको लागि धेरै दुःखकष्ट भोग्नुपर्छ” भन्ने यो भनाइ तैँले त्याग्नुपर्ने कुरा हो भन्ने कुरा स्पष्ट छ। अनि, तैँले त्याग्नुपर्ने कुरा ठ्याक्कै के हो त? त्यो कुरा तेरो परिवारले तैँले पछ्याउनैपर्छ भनी तँलाई अभ्यस्त पार्दै औँल्यादिएको दिशा हो। अर्थात्, तैँले आफ्नो पछ्याउने दिशा परिवर्तन गर्नुपर्छ। केवल शीर्ष स्थानमा पुग्न, भीडभन्दा माथि उठ्न र उल्लेखनीय व्यक्ति बन्न, वा अरूको प्रशंसा पाउनको लागि मात्रै केही नगर्। बरु, तैँले यी अभिप्रायहरू, उद्देश्यहरू, र मनसायहरू त्यागेर र सृष्टि गरिएको साँचो प्राणी बन्नको लागि वास्तविकताको धरातलमा रही सबै कुरा गर्नुपर्छ। “वास्तविकताको धरातलमा रही” भनेर मैले भन्नुको अर्थ के हो? सबैभन्दा आधारभूत सिद्धान्त भनेको परमेश्वरले मानिसहरूलाई सिकाउनुभएका तौरतरिका र सिद्धान्तहरूअनुसार सबै कुरा गर्नु हो। मानौँ तैँले गर्ने कुराले सबैलाई चकित वा प्रभावित पार्दैन रे, वा कसैले त्यस कुराको प्रशंसा वा कदर पनि गर्दैन रे। तैपनि, यदि यो तैँले गर्नुपर्ने कुरा हो भने, तैँले यसलाई निरन्तरता दिनुपर्छ र तँ यसमा लागिरहनुपर्छ, अनि यसलाई सृष्टि गरिएको प्राणीले गर्नुपर्ने कर्तव्यको रूपमा लिनुपर्छ। यदि तैँले त्यसो गरिस् भने, परमेश्वरको नजरमा तँ सृष्टि गरिएको स्वीकार्य प्राणी बन्नेछस्—यो कुरा यति सरल छ। तैँले परिवर्तन गर्नुपर्ने कुरा भनेको आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने सन्दर्भमा तैँले पछ्याउने कुरा र जीवनप्रतिको तेरो दृष्टिकोण हो।
परिवारले अरू तरिकाहरूले पनि तँलाई अभ्यस्त र प्रभावित पार्ने गर्छ, जस्तै “सद्भाव खजाना हो; धैर्यता सान हो।” परिवारका सदस्यहरूले प्रायजसो तँलाई यसो भन्दै सिकाउँछन्: “दयालु बन् र अरूसँग तर्क गर्ने वा शत्रु बनाउने नगर्, किनभने यदि तैँले धेरै शत्रु बनाइस् भने, समाजमा तैँले स्थान बनाउन सक्दैनस्, र यदि तँलाई घृणा गर्ने मानिसहरू धेरै छन् र तिनीहरू तँलाई खेदो गर्नतिर लागेका छन् भने, समाजमा तँ सुरक्षित हुनेछैनस्। तँ सँधै खतरामा हुनेछस्, र तेरो अस्तित्व, हैसियत, परिवार, व्यक्तिगत सुरक्षा, अनि तेरो भावी पदोन्नतिका सम्भावनाहरूसमेत खराब मानिसहरूको कारण जोखिम र बाधामा पर्नेछन्। त्यसकारण तैँले ‘सद्भाव खजाना हो; धैर्यता सान हो’ भनेर जान्नुपर्छ। सबैसँग दयालु व्यवहार गर्, राम्रो सम्बन्ध नतोड्, पछि फिर्ता लिन नसक्ने कुनै पनि कुरा नभन्, मानिसहरूको अहम्मा चोट पुर्याउनबाट टाढा बस्, र तिनीहरूको कमजोरीहरू खुलासा नगर्। मानिसहरूले सुन्न नचाहने कुराहरू नभन् वा भन्न छोड्। तारिफहरू मात्रै गर्, किनकि कसैको प्रशंसा गर्दा कहिल्यै चोट लाग्दैन। तैँले ठूला र साना दुवै मामिलाहरूमा सहनशीलता देखाउन र सम्झौता गर्न सिक्नुपर्छ, किनभने ‘सम्झौताले द्वन्द्व समाधान गर्न धेरै सहज बनाउँछ।’” यसबारे सोच् त, तेरो परिवारले तँभित्र एकैचोटि दुइटा विचार र दृष्टिकोण हालिदिन्छ। एक अर्थमा, तिनीहरूले तँ अरूसँग दयालु हुनुपर्छ भनेर भन्छन्; अर्को अर्थमा, तँ सहनशील भएको, तैँले बोल्ने अधिकार नभएको कुरा नबोलेको चाहन्छन्, र यदि तँलाई केही भन्नु छ भने, तैँले मुख बाँधेर राख्नुपर्छ र घर आएर आफ्नो परिवारलाई मात्रै त्यो कुरा भन्नुपर्छ। अनि, अझ राम्रो कुरा त, आफ्नो परिवारलाई समेत नभन्, किनकि भित्ताको पनि कान हुन्छ—यदि कुनै बेला गुप्त कुरा बाहिरियो भने, तेरो लागि अवस्था सहज हुनेछैन। अन्यथा, तैँले भनेको कुरा बाहिर निस्केपछि, तेरो लागि अवस्था सहज हुनेछैन। यो समाजमा स्थान पाउन र बाँच्नको लागि, मानिसहरूले एउटा कुरा सिक्नुपर्छ, र त्यो हो, सिधा कुरा नबोल्ने बन्नु। बोलचालको भाषामा भन्दा, तँ चलाक र धूर्त बन्नुपर्छ। तैँले आफ्नो मनमा भएको कुरा भन्नु हुँदैन। यदि तैँले अघि बढेर आफ्नो मनमा जे छ त्यही भनिस् भने, त्यो मूर्खता हो, र त्यो बुद्धिमानी होइन। कतिपय मानिसहरू खुल्ला तोपजस्तै हुन्छन्, जो जे मन लाग्यो त्यही बोल्छन्। मानौँ कुनै व्यक्तिले त्यसै गर्छ रे र उसले आफ्नो हाकिमलाई चिढ्याउन पुग्छ। अनि त्यसपछि त्यो हाकिमले उसको जीवन कठिन बनाउँछ, उसको बोनस काट्छ, र सँधै ऊसँग झगडा गर्न खोज्छ। अन्त्यमा, उसलाई जागिरमा बसिरहन असह्य हुन्छ। तर यदि उसले आफ्नो जागिर छोड्यो भने, ऊसँग जीविकोपार्जन गर्ने अरू कुनै उपाय हुँदैन। अनि यदि उसले जागिर छोडेन भने, ऊसँग आफूले सहनै नसक्ने जागिर सहेर बस्नुबाहेक अरू कुनै उपाय हुँदैन। यसरी चेपारोमा पर्ने अवस्थालाई के भनिन्छ? भीरमा “अल्झिनु।” त्यसपछि उसको परिवारले उसलाई यसो भन्छ: “तँ दुर्व्यवहार पाउन लायक छस्, तैँले ‘सद्भाव खजाना हो; धैर्यता सान हो’ भन्ने कुरा याद गर्नुपर्थ्यो! तैँले खुल्ला तोप बनेर जथाभाबी मुख चलाएको कारण तँलाई यस्तो भएको हो! आफूले बोल्दा चलाख हुनु र सोचविचार गरेर बोल्नु भनेर हामीले भनेका थियौं, तर तैँले त्यसो गर्न चाहिनस्, तँलाई त गएर सीधै बोलिहाल्नु थियो। के तँलाई हाकिमसँग झगडा गर्नु त्यति सजिलो छ जस्तो लागेको थियो? के तँलाई समाजमा बाँच्न त्यति सजिलो छ जस्तो लागेको थियो? तैँले सधैँ मैले त सीधा कुरा मात्रै गरिरहेको छु भनेर भनिरहेको हुन्छस्। अब तैँले यी पीडादायी परिणामहरू भोग्नुपर्छ। यो तेरो लागि एउटा पाठ होस्! भविष्यमा, तैँले ‘सद्भाव खजाना हो; धैर्यता सान हो’ भन्ने कुरा राम्ररी सम्झिलास्!” उसलाई यो पाठ सिकाइएपछि, उसले यस्तो सोच्दै यो कुरा याद गर्छ, “मेरा आमाबुबाले मलाई शिक्षा दिनुभएको साँच्चै ठीक हो। यो जीवनको एक अन्तर्दृष्टिपूर्ण अनुभव हो, यो साँच्चिकै बुद्धिको कुरा हो, र मैले यसलाई बेवास्ता गरिरहनु हुँदैन। यदि मैले मेरा अग्रजहरूले मलाई भनेका कुराहरू सुनिनँ भने, मैले बुझे हुन्छ कि मबाट फाइदा मात्रै लिइनेछ, त्यसकारण म भविष्यमा यो कुरा सम्झनेछु।” ऊ परमेश्वरमा विश्वास गरेर परमेश्वरको घरमा आबद्ध भएपछि पनि अझै उसले यो “सद्भाव खजाना हो; धैर्यता सान हो” भन्ने भनाइ याद गर्छ, र त्यसैले उसले आफ्ना विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूलाई जहिले भेटे पनि अभिवादन गर्छ, र तिनीहरूसँग राम्रो बोलीवचन बोल्न सक्दो प्रयास गर्छ। अगुवाले भन्छ: “म अगुवा भएको केही समय भयो, तर मसँग कामसम्बन्धी पर्याप्त अनुभव छैन।” त्यसैले उसले तारिफ गर्दै भन्छ: “तपाईंले राम्रो काम गरिरहनुभएको छ। यदि तपाईंले हामीलाई अगुवाइ नगर्नुभएको भए, हामीलाई जाने ठाउँ कहीँ छैन जस्तो लाग्नेथ्यो।” अरू कसैले भन्छ: “मैले आफ्नो बारेमा बुझेको छु, र मलाई लाग्छ, म निकै छली छु।” त्यसकारण उसले जवाफ दिन्छ, “तपाईं छली हुनुहुन्न, तपाईं साँच्चै इमान्दार हुनुहुन्छ, तर छल गर्ने व्यक्ति त म पो हुँ त।” कसैले उसको बारेमा नराम्रो टिप्पणी गर्छ, र उसले मनमनै विचार गर्छ, “त्यस्तो नराम्रो टिप्पणीबाट डराउनुपर्दैन, किनभने मैले योभन्दा नराम्रो टिप्पणी पनि सहन सक्छु। तिम्रो टिप्पणी जतिसुकै नराम्रो भए पनि, म नसुनेजस्तो गर्नेछु, र म तिम्रो तारिफ गरिरहनेछु, र तिम्रो मन जित्ने सक्दो प्रयास गर्नेछु, किनकि तिम्रो तारिफ गरेर कहिल्यै चोट लाग्नेछैन।” जब सङ्गतिको बेला कसैले उसलाई आफ्नो विचार बताउन वा खुलस्त कुरा गर्न लगाउँछ, तब उसले खुलस्त बोल्दैन, र सबैको अगाडि यो कृत्रिम रूपमा हर्षित र आनन्दित मुहार कायम राख्छ। कसैले उसलाई सोध्छ: “तपाईं सधैँ कसरी यति हँसिलो र आनन्दित हुनुभएको? के साँच्चै तपाईं सधैँ यसरी नै मुस्कुराइरहने व्यक्ति हुनुहुन्छ?” अनि उसले मनमनै विचार गर्छ: “म वर्षौँदेखि मुस्कुराउँदै आइरहेको छु, र यतिका समय मबाट कहिल्यै पनि फाइदा लुटिएको छैन, त्यसैले यो तरिका संसारसँग व्यवहार गर्ने मेरो मुख्य सिद्धान्त बनेको छ।” के ऊ चिप्लो ढुङ्गाजस्तो छैन र? (छ।) कतिपय मानिसहरू वर्षौँदेखि यसरी नै समाजमा रुमल्लिरहेका हुन्छन्, र परमेश्वरको घरमा आएपछि पनि तिनीहरूले त्यही कार्य जारी राख्छन्। तिनीहरूले कहिल्यै पनि एउटै इमान्दार शब्द पनि बोल्दैनन्, तिनीहरूले कहिल्यै हृदयको कुरा खोल्दैनन्, र तिनीहरूले आफूबारेको आफ्नो बुझाइबारे कुरा गर्दैनन्। विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीले आफ्नो हृदय तिनीहरूको अगाडि उदाङ्गो पार्दा पनि, तिनीहरूले खुलस्त कुरा गर्दैनन्, र तिनीहरूको दिमागमा के छ भनेर कसैले पनि पत्ता लगाउन सक्दैन। तिनीहरूले के सोच्छन् वा तिनीहरूको विचार के हो भनेर कहिल्यै खुलासा गर्दैनन्, तिनीहरूले सबैसँग साँच्चिकै राम्रो सम्बन्ध कायम राख्छन्, र तिनीहरूलाई कस्ता मानिसहरू वा कस्तो व्यक्तित्व मन पर्छ, वा तिनीहरूले अरूबारे वास्तवमा के सोच्छन् त्यसबारे तँलाई थाहै हुँदैन। यदि कसैले तिनीहरूलाई फलानो-फलानो व्यक्ति कस्तो व्यक्ति हो भनेर सोध्यो भने, तिनीहरूले जवाफ दिन्छन्, “उहाँले विश्वास गर्नुभएको दश वर्षभन्दा बढी समय भयो, र उहाँ ठीकै हुनुहुन्छ।” तैँले तिनीहरूलाई जसको बारेमा सोधे पनि, तिनीहरूले त्यो व्यक्ति ठीक छ वा धेरै राम्रो छ भनेर जवाफ दिन्छन्। यदि कसैले तिनीहरूलाई, “के तपाईंले उहाँमा कुनै कमीकमजोरी वा त्रुटिहरू पत्ता लगाउनुभएको छ?” भनेर सोध्यो भने, तिनीहरूले यस्तो जवाफ दिनेछन्, “मैले अहिलेसम्म यस्तो कुरा भेटेको छैनँ, तर भविष्यमा म यो कुरालाई नजिकबाट नियाल्नेछु,” तर भित्री रूपमा तिनीहरूले सोचिरहेका हुन्छन्: “तिमीले मलाई त्यो व्यक्तिलाई चिढ्याउन लगाइरहेको छौ, जुन काम म पक्कै पनि गर्नेछैनँ! यदि मैले तिमीलाई सत्य कुरा बताएँ र तिनले यसबारेमा थाहा पाए भने, के तिनी मेरो शत्रु बन्नेछैनन् र? मेरो परिवारले मलाई लामो समयदेखि शत्रु कमाउनु हुँदैन भनेर भनिरहेको छ, र मैले तिनीहरूका शब्दहरू बिर्सिएको छैनँ। के तिमी मलाई मूर्ख ठान्छौ? के तिमीले सत्यताका दुई वाक्य सङ्गति गर्यौ भन्दैमा मैले मेरो परिवारबाट पाएको शिक्षा र अभ्यस्तीकरण बिर्सनेछु भन्ने तिमीलाई लाग्छ? यस्तो कदापि हुनेछैन! ‘सद्भाव खजाना हो; धैर्यता सान हो’ र ‘सम्झौता गरे द्वन्द्व समाधान गर्न सजिलो हुन्छ’ भन्ने यी भनाइहरूले मलाई अहिलेसम्म धोकामा पारेका छैनन् र ती मेरा सुरक्षा मन्त्र बनेका छन्। म कसैको त्रुटिबारे कुरा गर्दिनँ, र यदि कसैले मलाई चिढ्यायो भने, म तिनीहरूप्रति सहनशीलता देखाउँछु। के तिमीले मेरो निधारमा त्यो अक्षर छापिएको छ भन्ने देखेनौ? यो 'सहनशीलता’ जनाउने चिनियाँ अक्षर हो, जसमा मुटुको चिन्हमाथि चक्कुको चिन्ह समावेश छ। ज-जसले मेरो बारे नराम्रो टिप्पणी गर्छन्, म तिनीहरूप्रति सहनशीलता देखाउँछु। ज-जसले मलाई निराकरण र काटछाँट गर्छन्, म तिनीहरूप्रति सहनशीलता देखाउँछु। मेरो उद्देश्य भनेको सबैसँग राम्रो सम्बन्ध कायम राख्नु हो, र सम्बन्धलाई यही स्तरमा कायम राखिराख्नु हो। सिद्धान्तहरूमा अडिग नबन, यति मूर्ख नबन, अलचिलो नबन, बरु परिस्थितिअनुसार चल्न सिक! कछुवाहरू किन यति लामो समयसम्म बाँच्न सक्छन् जस्तो तिमीलाई लाग्छ? किनभने बाहिर गाह्रो हुँदा तिनीहरू आफ्नो खोलभित्र लुक्छन्, होइन र? यसरी तिनीहरूले आफूलाई सुरक्षित राख्न सक्छन् र तिनीहरू हजारौं वर्षसम्म बाँच्न सक्छन्। लामो जीवन जिउने तरिका यही हो, र संसारसित व्यवहार गर्ने तरिका पनि यही हो।” त्यस्ता मानिसहरूले कुनै सत्य वा साँचो कुरा बोलेको तैँले सुन्न पाउँदैनस्, र तिनीहरूको साँचो दृष्टिकोण र तिनीहरूको व्यवहारको भित्री आधारभूत कुरो कहिल्यै प्रकट हुँदैन। तिनीहरूले यी कुराहरूबारे हृदयभित्र मात्र विचार र चिन्तन गर्छन्, तर ती कुराहरूबारे अरू कसैलाई पनि थाहा हुँदैन। यस्तो व्यक्ति बाहिरी रूपमा सबैप्रति दयालु हुन्छ, राम्रो स्वभावको देखिन्छ, र उसले कसैलाई चोट वा हानि गर्दैन। तर वास्तवमा, तिनीहरू घुमाईघुमाई कुरा गर्ने र चिप्लो घस्ने मानिसहरू हुन्। यस्तो व्यक्तिलाई मण्डलीका कतिपय मानिसहरूले सधैँ मन पराउँछन्, किनभने तिनीहरूले कहिल्यै ठूलो गल्ती गर्दैनन्, तिनीहरूले आफ्नो वास्तविकता कहिल्यै प्रकट गर्दैनन्, र मण्डलीका अगुवाहरू र विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूबाट तिनीहरूले पाउने मूल्याङ्कन तिनीहरू सबैसँग मिल्छन् भन्ने हुन्छ। तिनीहरू आफ्नो कर्तव्यप्रति उदासीन हुन्छन्, र तिनीहरूलाई जे गर्नू भनिएको छ त्यही मात्र गर्छन्। तिनीहरू निकै आज्ञाकारी र राम्रो व्यवहार गर्ने हुन्छन्, तिनीहरूले कुराकानी गर्दा वा विभिन्न मामिलाहरू सम्हाल्दा अरूलाई कहिल्यै चोट पुर्याउँदैनन्, र तिनीहरूले कहिल्यै कसैबाट अनुचित फाइदा उठाउँदैनन्। तिनीहरूले कहिल्यै अरूलाई नराम्रो भन्दैनन्, र तिनीहरूले कहिल्यै मानिसहरूलाई पिठ्यूँपछाडि आलोचना गर्दैनन्। तैपनि, तिनीहरू आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्नमा इमान्दार छन् कि छैनन् कसैलाई थाहा हुँदैन, र तिनीहरूले अरूबारे के सोच्छन् वा कस्तो विचार राख्छन् कसैलाई थाहा हुँदैन। सावधानीपूर्वक सोचिसकेपछि, तँलाई केसमेत लाग्छ भने, यस्तो व्यक्ति वास्तवमै अलिक अनौठो र बुझ्न नसकिने हुन्छ, र तिनीहरूलाई राखिराखियो भने समस्यासमेत आउन सक्छ। यस्तोमा तैँले के गर्नुपर्छ? यो गाह्रो कुरा हो, होइन र? जब तिनीहरूले आफ्नो कर्तव्य निर्वाह गरिरहेका हुन्छन्, तैँले तिनीहरूलाई आफ्नो काम गरिरहेको देख्छस्, तर परमेश्वरको घरले तिनीहरूलाई सिकाएका सिद्धान्तहरूबारे तिनीहरूले कहिल्यै वास्ता गर्दैनन्। तिनीहरूले आफूलाई जसरी मन लाग्यो त्यसरी काम गर्छन्, झारा टार्दै काम गरेजस्तो गर्छन् र त्यतिमै छाडिदिन्छन्, अनि कुनै ठूलो गल्ती गर्नबाट बच्ने प्रयास मात्रै गर्छन्। फलस्वरूप, तैँले तिनीहरूमा कुनै दोष भेट्टाउन, वा कुनै त्रुटिहरू पहिचान गर्न सक्दैनस्। तिनीहरूले त्रुटिरहित रूपमा काम गर्छन्, तर भित्री रूपमा तिनीहरूले के सोचिरहेका हुन्छन्? के तिनीहरू आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्न चाहन्छन्? यदि मण्डलीका प्रशासनिक आदेशहरू, वा मण्डलीका अगुवा वा तिनीहरूका विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूको सुपरिवेक्षण नहुने हो भने, के यस्ता व्यक्तिहरू दुष्ट मानिसहरूसँग घुलमिल हुन सक्थेनन् र? के तिनीहरूले दुष्ट मानिसहरूसँग मिलेर खराब काम र दुष्ट्याइँ कार्य गर्न सक्थेनन् र? यस्तो सम्भावना एकदमै धेरै छ, तिनीहरूले यस्तो काम गर्न सक्षम छन्, तर तिनीहरूले अहिलेसम्म यस्तो गरिसकेका चाहिँ हुँदैनन्। यस्तो व्यक्ति सबैभन्दा समस्याजनक व्यक्ति हो, र ऊ खाट्टी चिप्लो ढुङ्गा वा धूर्त बूढो स्याल हो। तिनीहरूले कसैसँग ईख राख्दैनन्। यदि कसैले तिनीहरूलाई चोट पुर्याउनको लागि केही कुरा भन्यो, वा तिनीहरूको मर्यादामा चोट पार्ने कुनै भ्रष्ट स्वभाव खुलासा गरिदियो भने, तिनीहरूले के सोच्छन्? “म त सहनशीलता नै देखाउनेछु, म यस कुराप्रति तिम्रो विरुद्ध ईख राख्नेछैनँ, तर तिमीले आफैलाई मूर्ख बनाउने दिन आउनेछ!” जब त्यो व्यक्तिलाई साँच्चै निराकरण गरिन्छ वा उसले आफैलाई मूर्ख बनाउँछ, तिनीहरू गोप्य रूपमा यसबारे हाँस्छन्। तिनीहरूले सजिलैसँग अरू मानिसहरू, अगुवाहरू, र परमेश्वरको घरबारे मजाक उडाउँछन्, तर तिनीहरूले आफ्नो बारेमा भने मजाक गर्दैनन्। तिनीहरूलाई आफूमा के समस्या वा कमजोरी छ भन्ने थाहै हुँदैन। यस्ता मानिसहरू होसियार भएर बस्छन् र अरूलाई चोट पुर्याउन सक्ने कुनै पनि कुरा, वा अरूलाई तिनीहरूको वास्तविकता देखाउने कुनै पनि कुरा प्रकट गर्दैनन्, यद्यपि तिनीहरूले आफ्नो हृदयमा चाहिँ यी कुराहरूबारे सोच्ने गर्छन्। तर जहाँसम्म अरूलाई स्तब्ध पार्न वा धोका दिन सक्ने कुराहरूको सवाल छ, तिनीहरूले ती कुराहरू खुलस्त रूपमा व्यक्त गर्छन् र मानिसहरूलाई ती कुराहरू देखाउँछन्। यस्ता मानिसहरू सबैभन्दा कपटी हुन्छन् र तिनीहरूसँग व्यवहार गर्न गाह्रो हुन्छ। अनि, परमेश्वरको घरले यस्ता मानिसहरूप्रति कस्तो मनोवृत्ति राख्छ? यदि तिनीहरूलाई प्रयोग गर्न सकिन्छ भने प्रयोग गर्ने, र सकिँदैन भने हटाउने—सिद्धान्त यही हो। यस्तो किन? यसको कारण के हो भने यस्ता मानिसहरूले सत्यता नपछ्याउने निश्चित हुन्छ। तिनीहरू काम बिग्रँदा परमेश्वरको घर, विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनी र अगुवाहरूको मजाक उडाउने गैरविश्वासीहरू हुन्। अनि, तिनीहरूले के भूमिका निर्वाह गर्छन्? के यो शैतान र दियाबलसहरूको भूमिका हो? (हो।) जब तिनीहरूले आफ्ना विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूप्रति धैर्यता देखाउँछन्, यसमा न त साँचो सहनशीलता हुन्छ न त साँचो प्रेम नै। तिनीहरूले आफ्नो रक्षा गर्नको लागि र आफ्नो मार्गमा कुनै शत्रु वा खतरा नआओस् भनेर यसो गर्छन्। तिनीहरूले आफ्ना विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूको रक्षा गर्नको लागि तिनीहरूप्रति सहनशील भएका हुँदैनन्, न त तिनीहरूले प्रेमको कारणले नै यसो गरेका हुन्छन्, झन् तिनीहरूले सत्यता पछ्याउन र सत्यता सिद्धान्तहरूअनुसार अभ्यास गर्नको लागि यसो गर्नु त परको कुरा हो। तिनीहरूको मनोवृत्ति भनेको पूर्ण रूपमा घरी यता, घरी उता गर्ने र अरूलाई धोका दिने कार्यमा केन्द्रित रहने मनोवृत्ति हो। त्यस्ता मानिसहरू घुमाईघुमाई कुरा गर्ने र चिप्लो घस्नेहरू हुन्। तिनीहरूलाई सत्यता मन पर्दैन र तिनीहरू सत्यता पछ्याउँदैनन्, बरु बहावसँगै बग्ने गर्छन्। यो स्पष्ट हुन्छ कि त्यस्ता मानिसहरूलाई आफ्नो परिवारले गराएको अभ्यस्तरीकरणले तिनीहरूको व्यवहार गर्ने र विभिन्न कुराहरूलाई लिने तरिकामा धेरै ठूलो प्रभाव पारेको हुन्छ। अनि संसारलाई लिने तिनीहरूका यी तरिका र सिद्धान्तहरू तिनीहरूको मानवता सारबाट अवश्यै अविभाज्य पनि हुन्छन्। यसबाहेक, तिनीहरूको परिवारले तिनीहरूमाथि पारेको अभ्यस्तकारी प्रभावले तिनीहरूका कार्यहरूलाई अझै स्पष्ट र ठोस बनाउने र तिनीहरूको प्रकृति सारलाई अझ पूर्ण रूपमा प्रकट गर्ने काम मात्रै गर्छ। तसर्थ, सही र गलतजस्ता महत्त्वपूर्ण कुराहरू सामना गर्दा, र परमेश्वरको घरको हितमा असर पार्ने मामिलाहरूको सन्दर्भमा, यदि त्यस्ता मानिसहरूले उपयुक्त छनौटहरू गरेर परमेश्वरको घरको हित कायम राख्न, परमेश्वरअघि आफ्ना अपराधहरू घटाउन, र आफ्ना दुष्कर्महरू कम गर्न “सद्भाव खजाना हो; धैर्यता सान हो” भन्नेजस्ता तिनीहरूले हृदयमा राखेका संसारलाई हेर्ने दर्शनहरू त्याग्न सक्छन् भने, यसले तिनीहरूलाई कसरी फाइदा पुर्याउँछ? कम्तीमा पनि, जब भविष्यमा परमेश्वरले प्रत्येक व्यक्तिको परिणाम निर्धारित गर्नुहुन्छ, तब यसले तिनीहरूको सजाय घटाउनेछ र तिनीहरूमाथिको परमेश्वरको ताडना कम गर्नेछ। यस तरिकाले अभ्यास गर्दा, त्यस्ता मानिसहरूले केही पनि गुमाउनुपर्दैन, बरु तिनीहरूले धेरै फाइदा प्राप्त गर्छन्, होइन र? यदि तिनीहरूलाई संसारलाई हेर्ने तिनीहरूका दर्शनहरू पूर्ण रूपमा त्याग्न लगाइयो भने, तिनीहरूलाई त्यसो गर्न सजिलो हुनेछैन, किनभने यसमा तिनीहरूको मानवता सार समावेश भएको हुन्छ, र यी चिप्लो बोल्ने र घुमाईघुमाई कुरा गर्नेहरूले सत्यता पटक्कै स्वीकार गर्दैनन्। तिनीहरूलाई परिवारले अभ्यस्त गराएका शैतानी दर्शनहरू त्याग्नु त्यति सरल र सहज हुँदैन—परिवारले तिनीहरूमाथि पार्ने यी अभ्यस्तकारी प्रभावहरूलाई एकातिर पन्छ्याएर भन्दासमेत—तिनीहरू आफै पनि शैतानी दर्शनहरूका कट्टर विश्वासीहरू हुन्, र तिनीहरू संसारलाई हेर्ने यो दृष्टिकोण मन पराउँछन्, जुन अत्यन्तै व्यक्तिगत वा व्यक्तिपरक दृष्टिकोण हो। तर यदि त्यस्ता व्यक्तिहरू चलाख छन् भने—यदि तिनीहरूले परमेश्वरको घरको हितको उचित रक्षा गर्न यीमध्ये केही अभ्यासहरू त्याग्छन्, र तिनीहरूको आफ्नै हितहरूमा कुनै चुनौती आइपरेको वा क्षति भएको छैन भने—त्यो वास्तवमा तिनीहरूको लागि राम्रो कुरा हो, किनभने कम्तीमा पनि यसले तिनीहरूको दोष घटाउन सक्छ, तिनीहरूमाथिको परमेश्वको ताडना कम गर्न सक्छ, र परिस्थिति परिवर्तन गर्न पनि सक्छ, जसले गर्दा परमेश्वरले तिनीहरूलाई ताडना नभई इनाम दिनुहुनेछ र तिनीहरूलाई सम्झनुहुनेछ। त्यो कति राम्रो हुनेथ्यो! के त्यो राम्रो कुरा हुन्थेन र? (हुन्थ्यो।) यस पक्षको हाम्रो सङ्गति यतिमै समाप्त हुन्छ।
तेरो परिवारले अरू कुन तरिकाले तँलाई अभ्यस्त पारेको छ? उदाहरणको लागि, तेरा आमाबुबाले तँलाई प्राय यसो भनिरहन्छन्: “यदि तैँले बढी र रुखो बोल्छस् भने, ढिलोचाँडो यसले तँलाई समस्यामा पार्नेछ! तैँले ‘धेरै मुख चलाउनेले गल्ती पनि धेरै नै गर्छ’ भन्ने भनाइ याद गर्नुपर्छ! यसको अर्थ के हो? यसको अर्थ तैँले धेरै बोल्छस् भने, तैँले बोल्नु नहुने कुराहरू पनि बोल्नेछस्। त्यसैले परिस्थिति जे भए पनि, हतारमा नबोल्—तैँले केही बोल्नुभन्दा पहिले अरू सबैले के भन्छन् हेर्। यदि तँ बहुसंख्यक मानिसहरूको पछि लाग्छस् भने, तँलाई केही हुनेछैन। तर यदि तँ सधैँ पृथक देखिने प्रयास गर्छस्, र तेरो साहेब, हाकिम, वा तेरो वरपरका मानिसहरूले के सोचिरहेका छन् भनेर नजानी तँ सधैँ हतारमा बोल्छस् र आफ्नो दृष्टिकोण व्यक्त गर्छस्, अनि तेरो साहेब वा हाकिमले त्यस्तै सोचेको रहेनछ भने, तिनीहरूले तँलाई समस्यामा पार्नेछन्। के त्यसबाट कुनै फाइदाको कुरा आउन सक्छ र? अबुझ, तैँले भविष्यमा होसियार हुनुपर्छ। धेरै मुख चलाउनेले गल्ती पनि धेरै नै गर्छ। यो कुरा याद गर्, र हतारमा नबोल्! मुख त खान र सास फेर्नको लागि, आफूभन्दा ठूलोसँग मीठो बोल्नको लागि, र अरूलाई खुसी पार्ने प्रयास गर्नको लागि हो, साँचो बोल्नको लागि होइन। तैँले आफ्ना शब्दहरू बुद्धिमानी ढङ्गले छान्नुपर्छ, तैँले चलाकी र तौरतरिकाहरू प्रयोग गर्नुपर्छ, र तैँले आफ्नो दिमाग लाउनुपर्छ। तेरो मुखबाट शब्दहरू फुत्कनुपहिले, तिनलाई घाँटीमै रोक् र तीबारे मस्तिष्कभित्र बारम्बार विचार गर्, र ती बोल्ने ठीक समय नआएसम्म पर्खेर बस्। तैँले वास्तवमा जे भन्छस्, त्यो पनि परिस्थितिमा निर्भर हुनुपर्छ। यदि तैँले आफ्नो विचार व्यक्त गर्न थालिस्, तर मानिसहरूले यसलाई राम्रोसँग नलिएको, वा तिनीहरूको प्रतिक्रिया राम्रो नभएको देखिस् भने, आफ्नो कुरा तुरुन्तै रोकिहाल् र सबैलाई खुसी पार्ने तरिकाले कसरी भन्न सकिन्छ भनी सोचेर मात्रै आफ्नो कुरालाई निरन्तरता दे। बाठो बच्चाले गर्ने नै त्यही हो। यदि तैँले त्यसो गरिस् भने, तँ समस्यामा पर्नेछैनस् र सबैले तँलाई मन पराउनेछन्। अनि, सबैले तँलाई मन पराए भने, के त्यसले तेरो फाइदा गर्नेछैन र? के त्यसले भविष्यमा तेरो लागि अझै धेरै अवसर पैदा गर्नेछैन र?” यसरी तेरो परिवारले तँलाई कसरी राम्रो प्रतिष्ठा प्राप्त गर्ने, कसरी सबै कुरामा जित्ने, र अरूहरूमाझ कसरी आफ्नो राम्रो आधार स्थापित गर्ने भनी सिकाएर मात्र होइन, देखावटी व्यवहारद्वारा कसरी अरूलाई धोका दिने र मनको कुरा खुलस्त बताउनुको साटो कसरी झूट बोल्ने भनी सिकाएर तँलाई तिनै कुराहरूमा अभ्यस्त पारिदिन्छ। कतिपय साँचो कुरा बोलेर अपसोच गर्ने मानिसहरूले “धेरै मुख चलाउनेले गल्ती पनि धेरै नै गर्छ” भनेर परिवारले भनेको कुरा याद गर्छन् र यसबाट एउटा पाठ सिक्छन्। त्यसपछि तिनीहरू यो भनाइ अभ्यास गर्न अझै बढी इच्छुक हुन्छन् र यसलाई आफ्नो आदर्श भनाइ बनाउँछन्। अरू मानिसहरूले यस्तो अपसोच त गरेका हुँदैनन्, तर तिनीहरूले आफूलाई यस विषयमा अभ्यस्त पार्ने परिवारको प्रक्रिया गम्भीरतासाथ स्विकार्छन्, र अवस्था जे-जस्तो भए पनि यो भनाइ अभ्यास गरी नै रहन्छन्। तिनीहरूले यो अभ्यास जति धेरै गर्छन्, तिनीहरूलाई त्यति नै धेरै यस्तो महसुस हुन्छ, “मेरा आमाबुबा र बाजेबजूले मसँग कति राम्रो व्यवहार गर्नुहुन्छ, उहाँहरू सबैले मसँग इमानदार व्यवहार गर्नुहुन्छ र मेरो हित चाहनुहुन्छ। उहाँहरूले मलाई ‘धेरै मुख चलाउनेले गल्ती पनि धेरै नै गर्छ’ भनेर बताउनु मेरो सौभाग्यको कुरा हो, नत्र मैले धेरै मुख चलाएर मलाई प्राय अपसोच भइरहनेथ्यो, र धेरै मानिसहरूले मलाई समस्यामा पार्ने वा घृणाको नजरले हेर्ने, वा मलाई गिल्ला र निन्दा गर्नेथिए। यो भनाइ एकदमै उपयोगी र फाइदाजनक छ!” तिनीहरूले यो भनाइ अभ्यास गरेर धेरै ठोस प्रतिफलहरू प्राप्त गर्छन्। त्यसपछि परमेश्वरको अघि आउँदा, तिनीहरूले अवश्यै यो भनाइ सबैभन्दा उपयोगी र फाइदाजनक कुरा हो भन्ने सोच्छन्। जब कुनै विश्वासी दाजुभाइ वा दिदीबहिनीले आफ्नो व्यक्तिगत स्थिति, भ्रष्टता, वा अनुभव र ज्ञानबारे खुलस्त सङ्गति गर्छ, तब तिनीहरूलाई पनि सङ्गति गर्न र सीधासीधा र खुलस्त बोल्ने व्यक्ति बन्न मन लाग्छ, र तिनीहरूलाई पनि आफूले वर्षौँदेखि दबाएर राखेको आफ्नो मनको स्थितिलाई क्षणिक रूपमा आराम दिन, वा केही हदसम्म स्वतन्त्रता र मुक्त अवस्था प्राप्तको लागि आफूले सोचेको वा आफ्नो हृदयमा भएको कुरा इमान्दारीसाथ बताउन मन पर्छ। तर तिनीहरूलाई आमाबुबाले “‘धेरै मुख चलाउनेले गल्ती पनि धेरै नै गर्छ।’ हतारमा नबोल्नू, बोल्नुभन्दा सुन्नु राम्रो हो, र अरूको कुरा सुन्न सिक्नू” भनेर सिकाएको कुरा याद आउनेबित्तिकै, तिनीहरूले भन्न लागेको कुरालाई बीचैमा रोक्छन्। अरू सबैले आफ्नो कुरा सकेपछि, तिनीहरूले केही भन्दैनन् बरु मनमनै विचार गर्छन्: “एकदम राम्रो भयो, मैले यसपटक केही नबोलेर राम्रै गरेँ, किनभने मैले आफ्नो कुरा राखेको भए सबैले मलाई यस्तो-त्यस्तो भन्नेथिए, र मैले केही न केही गुमाउनेथिएँ। केही नबोल्नु राम्रो हो, किनभने त्यसो गर्दा सायद सबैले मलाई इमानदार र छल नगर्ने, तर मौन बस्ने बानी भएको व्यक्ति हो, त्यसकारण षड्यन्त्र गर्ने, वा भ्रष्ट व्यक्ति होइन, अनि परमेश्वरबारे गलत धारणाहरू बोक्ने व्यक्ति होइन, बरु सरल र खुलस्त मन भएको व्यक्ति हो भनेर सोचिरहनेछन्। मानिसहरूले मलाई यस्तो सोच्नु नराम्रो कुरा होइन, त्यसकारण मैले किन केही बोल्नुपर्यो र? यो ‘धेरै मुख चलाउनेले गल्ती पनि धेरै नै गर्छ’ भन्ने भनाइ पालना गरेर मैले वास्तवमा केही परिणामहरू प्राप्त गरिरहेको छु, त्यसकारण म यस्तै व्यवहार गरिरहनेछु।” यो भनाइ पालना गर्दा तिनीहरूलाई असल र इनामवाला अनुभूति मिल्छ, त्यसकारण तिनीहरू एकपटक, दुईपटक होइन, धेरै पछिसम्म नै मौन रहिरहन्छन्, तर एक दिन तिनीहरूभित्र यति धेरै कुराहरू थुप्रेका हुन्छन् कि तिनीहरूलाई आफ्ना विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूसँग ती कुराहरू पोखाउन मन हुन्छ, तर तिनीहरूलाई आफ्नो मुख पूरै बाँधिएको र बन्द गरिएको जस्तो महसुस हुन्छ, र तिनीहरूले एक वाक्य पनि निकाल्न सक्दैनन्। अनि, आफ्ना विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूलाई यस्ता कुरा बताउन नसक्ने हुनाले, तिनीहरूले परमेश्वरसँग कुरा गर्ने प्रयास गर्छन्, र उहाँको अघि घुँडा टेकेर यसो भन्छन्, “हे परमेश्वर, म तपाईंलाई केही कुरा बताउन चाहन्छु। म त …” तर तिनीहरूले आफ्नो हृदयमा यसबारेमा सोचेका भए पनि, यो कुरा कसरी भन्ने तिनीहरूलाई थाहै हुँदैन, तिनीहरूले आफ्नो कुरा व्यक्त गर्न सक्दैनन्, यस्तो लाग्छ मानौँ तिनीहरू पूर्ण रूपमा र साँच्चिकै गुँगो भएका छन्। सही शब्दहरू कसरी छनौट गर्ने वा कसरी वाक्य मिलाउने भन्नेसमेत तिनीहरूलाई थाहा हुँदैन। धेरै वर्ष गुम्सिएर रहेका भावनाहरूले गर्दा तिनीहरूलाई पूर्ण रूपमा दबिएको, र अन्धकारपूर्ण र घिनलाग्दो जीवन जिइरहेको महसुस हुन्छ, अनि जब तिनीहरूले परमेश्वरलाई आफ्नो हृदयमा भएका कुराहरू बताउन र आफ्ना भावनाहरू पोख्न चाहन्छन्, तिनीहरूको मुखबाट एक शब्द निस्कँदैन र कहाँबाट सुरु गर्ने वा कसरी भन्ने त्योसमेत तिनीहरूलाई थाहा हुँदैन। के तिनीहरू दयनीय छैनन् र? (हो, तिनीहरू दयनीय छन्।) त्यसोभए किन परमेश्वरलाई भन्नको लागि तिनीहरूसँग केही हुँदैन? तिनीहरूले आफ्नो परिचय मात्रै दिन्छन्। तिनीहरू परमेश्वरलाई आफ्नो हृदयमा भएको कुरा बताउन चाहन्छन्, तर तिनीहरूसँग शब्दै हुँदैन, र अन्तिममा बस यति कुरा मात्रै निस्कन्छ: “हे परमेश्वर, बिन्ती छ मलाई मैले बोल्नुपर्ने शब्दहरू दिनुहोस्!” अनि परमेश्वरले भन्नुहुन्छ: “तैँले भन्नुपर्ने कुरा धेरै छन्, तर तँ भन्न चाहन्नस् छैन, अनि मौका दिँदा पनि तँ त्यो कुरा भन्दैनस्, त्यसकारण मैले तँलाई दिएको सबै कुरा फिर्ता लिँदै छु। म तँलाई यो कुरा दिनेछैनँ, तँ यो पाउन लायक नै छैनस्।” त्यतिबेला मात्रै तिनीहरूलाई यी विगत वर्षहरूमा धेरै कुरा गुमाएछु भन्ने महसुस हुन्छ। तिनीहरूलाई आफूले इज्जतदार जीवन जिएको, राम्रोसित आफ्नो ढाकछोप गरेको र आफूलाई राम्रो आवरणमा राखेको महसुस भए पनि, तिनीहरूले यतिका समय दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूले सधैँ धेरै कुरा सिकिरहेको देख्दा, र ती दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूले कुनै डर नमानी आफ्ना अनुभवहरूबारे बताएको र आफ्नो भ्रष्टताबारे खुलस्त कुरा गरेको देख्दा, यी मानिसहरूले आफू एक वाक्य पनि बोल्न नसक्ने भएको र कसरी बोल्ने त्यो पनि थाहा नभएको महसुस गर्छन्। तिनीहरूले परमेश्वरमा विश्वास गरेको धेरै वर्ष भएको हुन्छ, र तिनीहरू आफ्नो आत्मज्ञानबारे कुरा गर्न, र परमेश्वरका वचनहरूसम्बन्धी आफूले पाएको अनुभव र सिकेका कुरा छलफल गर्न, र परमेश्वरबाट केही अन्तर्दृष्टि र अलिअलि ज्योति पाउन, र केही कुरा सिक्न चाहन्छन्। तर दुःखको कुरा, तिनीहरू बारम्बार “धेरै मुख चलाउनेले गल्ती पनि धेरै नै गर्छ” भन्ने भनाइमा अल्झिरहने र प्रायजसो यही विचारको बन्धन र नियन्त्रणमा परिरहने हुनाले, तिनीहरू यही भनाइअनुसार नै धेरै वर्ष जिएका हुन्छन्, तिनीहरूले परमेश्वरबाट कुनै अन्तर्दृष्टि वा ज्योति पाएका हुँदैनन्, र जीवन प्रवेशको कुरा आउँदा तिनीहरू अझै पनि कमजोर, दयनीय, र रित्तो हुन्छन्। तिनीहरूले यो भनाइ र यो विचारलाई सिद्धताको हदसम्म अभ्यास गरेका र अक्षरशः पालना गरेका हुन्छन्, तर धेरै वर्ष परमेश्वरमा विश्वास गरेर पनि, तिनीहरूले अलिकति पनि सत्यता प्राप्त गरेका हुँदैनन्, र तिनीहरू कमजोर र अन्धा नै रहेका हुन्छन्। परमेश्वरले तिनीहरूलाई मुख दिनुभयो, तर तिनीहरूसँग सत्यता सङ्गति गर्ने क्षमता नै हुँदैन, न त आफ्ना भावना र ज्ञानबारे कुरा गर्ने क्षमता नै हुन्छ, दाजुभाइ-दिदीबहिनीसँग कुराकानी गर्ने तिनीहरूको क्षमताबारे त कुरै नगरौँ। अझै दयनीय कुरा त के हो भने, तिनीहरूमा परमेश्वरसँग कुरा गर्ने क्षमतासमेत हुँदैन, तिनीहरूले त्यस्तो क्षमता गुमाइसकेका हुन्छन्। के तिनीहरू दयनीय छैनन् र? (हो, तिनीहरू दयनीय हुन्।) दयनीय र दुःखी। के तँ बोल्न मन पराउँदैनस् होइन र? के तँलाई धेरै मुख चलाउनेले गल्ती पनि धेरै नै गर्छ भन्ने कुराको सधैँ डर हुँदैन र? त्यसोभए तैँले कहिल्यै केही भन्नु हुँदैन। तैँले आफ्नो अन्तस्करणमा भएका विचारहरू अनि परमेश्वरले तँलाई दिनुभएका कुराहरू पोको पारेर, दबाएर, र बन्द गरेर राख्छस् र ती कुराहरूलाई बाहिर निस्कन दिँदैनस्। तँलाई सधैँ इज्जत गुम्ने डर हुन्छ, खतरामा पर्ने डर हुन्छ, अरूले आफ्नो वास्तविक रूप देख्लान् कि डर हुन्छ, र निरन्तर अरूको नजरमा आफू सिद्ध, इमानदार, र असल व्यक्ति नदेखिउँला भन्ने डर हुन्छ, त्यसकारण तैँले आफूलाई देखावटी भेसले सजाउँछस् र आफ्ना वास्तविक विचारहरूबारे केही पनि बोल्दैनस्। अनि, अन्तिममा के हुन्छ? तँ हरेक अर्थमा गुँगो बन्छस्। कसले तँलाई त्यस्तो हानि गर्यो? यसको मूलजड हेर्दा, यो सबैमा तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त गराएको कुराले नै यो हानि गरेको हो। तर तेरो आफ्नै व्यक्तिगत दृष्टिकोणबाट हेर्दा, तँलाई शैतानी दर्शनहरूअनुसार नै जिउन मन पर्छ, त्यसकारण तैँले आफ्नो परिवारले तँलाई अभ्यस्त गराएको कुरा सही छ भन्ने विश्वास गर्न रोज्छस्, र तँ परमेश्वरले तँलाई दिनुभएका मापदण्डहरू सकारात्मक हुन् भनेर विश्वास गर्दैनस्। तँ तेरो परिवारले तँमाथि पारेका अभ्यस्तकारी प्रभावहरूलाई नै सकारात्मक कुराको रूपमा लिने, र परमेश्वरका वचनहरू, उहाँका मापदण्डहरू, र उहाँको भरणपोषण, सहयोग, र शिक्षणलाई आफू जोगिएर हिँड्नुपर्ने कुराहरू, वा नकारात्मक कुराहरूको रूपमा लिने निर्णय गर्छस्। त्यसकारण, परमेश्वरले सुरुमा तँलाई जति नै धेरै कुरा प्रदान गर्नुभएको भए पनि, यतिका वर्षसम्म तैँले देखाएको सतर्कता र इन्कारको कारण, यसको अन्तिम परिणाम यो हुन्छ कि परमेश्वरले सबै कुरा फिर्ता लिनुहुन्छ र तँलाई केही पनि दिनुहुन्न, किनभने तँ त्यो कुरा पाउन लायक नै छैनस्। त्यसकारण, त्यो अवस्थामा पुग्नुभन्दा पहिले, तैँले यस सम्बन्धमा तेरो परिवारले तँमाथि पारेका अभ्यस्तकारी प्रभावहरू त्याग्नुपर्छ, र “धेरै मुख चलाउनेले गल्ती पनि धेरै नै गर्छ” भन्ने गलत विचार स्विकार्नु हुँदैन। यो भनाइले तँलाई झन् कुण्ठित, झन् धूर्त, र झन् ढोँगी बनाउँछ। यो कुरा मानिसहरू इमानदार हुनुपर्छ भन्ने परमेश्वरको मापदण्ड, र तिनीहरू स्पष्ट र खुलस्त हुनुपर्छ भन्ने उहाँको सर्तको पूर्ण विपरीत र विरोधाभासपूर्ण छ। परमेश्वरको विश्वासी र परमेश्वरलाई पछ्याउने व्यक्तिको रूपमा, तैँले सत्यता पछ्याउने पूर्ण अठोट गरेको हुनुपर्छ। अनि जब तैँले सत्यता पछ्याउने पूर्ण अठोट गरेको हुन्छस्, तब तैँले तेरो परिवारले तँमाथि पारेका असल अभ्यस्तकारी प्रभावहरू भन्ठानेका कुराहरू त्याग्ने पूर्ण अठोट गर्नुपर्छ—यसमा कुनै छनौट हुनु हुँदैन। तेरो परिवारले तँमाथि जे-जस्ता अभ्यस्तकारी प्रभावहरू पारेको भए पनि, ती तेरो लागि जति असल वा फाइदाजनक भए पनि, तिनले तँलाई जति रक्षा गरे पनि, ती कुरा मानिसहरू र शैतानबाट आएका हुन्, र तैँले तिनलाई त्याग्नुपर्छ। परमेश्वरका वचनहरू र मानिसहरूप्रतिका उहाँका मापदण्डहरू तेरो परिवारले तँमाथि पारेका अभ्यस्तकारी प्रभावहरूसँग बाझिने भए पनि, वा तिनले तेरा हितहरूमा हानि गर्ने भए पनि, वा तेरा अधिकारहरू खोस्ने भए पनि, अनि तिनले तेरो रक्षा गर्दैनन् बरु तँलाई अरूसामु खुलासा गरेर मूर्ख देखाइदिन्छन् भन्ने तँलाई लागे पनि, तैँले अझै पनि तिनलाई सकारात्मक कुराहरूको रूपमै लिनुपर्छ, किनभने ती परमेश्वरबाट आएका हुन्, ती सत्यता हुन्, र तैँले तिनलाई स्विकार्नुपर्छ। यदि तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त पार्दै तँमाथि हालिदिएका कुराहरूले तेरो सोच र व्यवहारमा, अस्तित्वसम्बन्धी तेरो दृष्टिकोणमा र तैँले हिँड्ने मार्गमा प्रभाव पारेका छन् भने, तैँले तिनलाई त्याग्नुपर्छ र तिनलाई अङ्गालिराख्नु हुँदैन। बरु, तैँले तिनलाई परमेश्वरका समानान्तर तथ्यहरूले प्रतिस्थापित गर्नुपर्छ, र त्यसो गर्ने क्रममा, तैँले तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त पार्दै तँमाथि हालिदिएका यी कुराहरूका अन्तर्निहित समस्या र सार निरन्तर देख्नु र पहिचान गर्नुपर्छ, र त्यसपछि अझै सही, व्यावहारिक, र साँचो रूपमा परमेश्वरका वचनहरूअनुसार कार्य र अभ्यास गर्ने गर्नुपर्छ। परमेश्वरबाट आएका विचारहरू, मानिसहरू र परिस्थितिलाई हेर्ने दृष्टिकोणहरू, र अभ्यासका सिद्धान्तहरू स्वीकार गर्नु—यही नै सृष्टि गरिएको प्राणीले पूरा गर्नैपर्ने जिम्मेवारी हो, र यही नै सृष्टि गरिएको प्राणीमा हुनैपर्ने विचार र दृष्टिकोण पनि हो।
कतिपय परिवारका आमाबुबाले छोराछोरीमा मानिसहरूले आफ्नो जीवन अस्तित्व, सम्भाव्यता, र भविष्यको लागि सकारात्मक र फाइदाजनक ठान्ने कुराहरू हालिदिनेबाहेक, तुलनात्मक रूपमा चरम र विकृत रहेका केही विचारहरू पनि हालिदिन्छन्। उदाहरणको लागि, कतिपय आमाबुबाले भन्छन्: “नक्कली भलाद्मी बन्नुभन्दा त साँचो खलनायक बन्नु बेस हो।” यो तैँले आफूलाई के कस्तो व्यवहारमा ढाल्नुपर्छ भनेर बताउने भनाइ हो। “नक्कली भलाद्मी बन्नुभन्दा त साँचो खलनायक बन्नु बेस हो” भन्ने यो भनाइले तँलाई कि एउटा, कि अर्को छनौट गर्न लगाउँछ। यसले तँलाई मानिसहरूको पिठ्यूँपछाडि कुनै काम गर्नुभन्दा, साँचो खलनायक बन्न सुझाउँछ, अर्थात् यसले खुलेआम खराब व्यक्ति बन्ने विकल्प रोजाउँछ। त्यसरी, तैँले गर्ने कुराहरू त्यति असल होइनन् भन्ने मानिसहरूले सोचे पनि, तिनीहरूले अझै पनि तँलाई सम्मान र अनुमोदन गर्नेछन्। यसको अर्थ, तैँले जति नै खराब कुराहरू गरे पनि, ती कुराहरू मानिसहरूको अगाडि नै गर्नुपर्छ, खुलेआम रूपमा र केही कुरा नलुकाई नै गर्नुपर्छ। कतिपय आमाबुबाले आफ्ना छोराछोरीलाई यस्तै कुरामा अभ्यस्त पार्छन् र यसरी नै शिक्षा दिन्छन्। घृणास्पद र खराब विचार र व्यवहार बोक्ने समाजका मानिसहरूलाई तिनीहरूले घृणा नगर्ने मात्रै होइन, तिनीहरूले त आफ्ना छोराछोरीलाई यसो भन्दैसमेत शिक्षा दिन्छन्: “यी मानिसहरूलाई कम नसम्झनू। वास्तवमा, तिनीहरू खराब मानिसहरू नै हुन् भन्ने छैन—तिनीहरू त नक्कली भलाद्मीभन्दा पनि राम्रा हुन सक्छन्।” एक हिसाबमा, तिनीहरूले तँलाई कस्तो व्यक्ति बन्ने भनेर बताउँछन् भने अर्को हिसाबमा, तिनीहरूले तँलाई कसरी मानिसहरूलाई चिन्ने, कस्ता मानिसहरूलाई सकारात्मक ठान्ने, र कस्ता मानिसहरूलाई नकारात्मक ठान्ने भनेर नकारात्मक कुराबाट सकारात्मक कुरा कसरी खुट्याउने, अनि कसरी व्यवहार गर्ने भनेर सिकाउँछन्—तिनीहरूले तँलाई दिने शिक्षा र अभ्यस्त पार्ने प्रक्रिया यस्तै हुन्छ। त्यसोभए, अभ्यस्त पार्ने त्यस्तो प्रक्रियाले मानिसहरूमा कस्तो प्रभाव पार्छ? (असलता र दुष्टताबीच भिन्नता नछुट्याउने बनाउँछ।) ठीक भन्यौ, असलता र दुष्टता, र सही र गलतबीच भिन्नता नछुट्याउने बनाउँछ। अब, हामी सुरुमा मानिसहरूले यी तथाकथित खलनायक र नक्कली भलाद्मीहरूलाई कसरी हेर्छन् त्यो कुरा हेरौँ। सर्वप्रथम त मानिसहरूले साँचो खलनायकहरू खराब मानिसहरू होइनन्, बरु नक्कली भलाद्मीहरू खराब मानिसहरू हुन् भनेर सोच्छन्। बाहिरी रूपमा असल भएको नाटक गर्ने तर अरूको पिठ्यूँपछाडि खराब कुराहरू गर्ने मानिसहरूलाई नक्कली भलाद्मीहरू भनेर भनिन्छ। तिनीहरूले मानिसहरूसामु हरकिसिमका परोपकार, धार्मिकता, र नैतिकताबारे कुरा गर्छन्, तर तिनीहरूको पिठ्यूँपछाडि अनेक किसिमका खराब कुराहरू गर्छन्। तिनीहरूले यस्ता हरकिसिमका खराब कुराहरू गर्छन् तर यति नै बेला मुखले भने मिठामिठा कुराहरू गर्छन्—यस्ता मानिसहरू तिरस्कारका पात्र बन्छन्। जहाँसम्म साँचो खलनायकहरूको कुरा छ, तिनीहरू मानिसहरूको पिठ्यूँपछाडि जति खराब हुन्छन् अगाडि पनि त्यति नै खराब हुन्छन्, तैपनि तिनीहरू मानिसहरूको तिरस्कारका पात्र बन्नुको सट्टा जोरदार समर्थन र अध्ययन गरिने आदर्श पात्र बन्छन्। यस्तो भनाइ र दृष्टिकोणले खासमा असल व्यक्ति भनेको र खराब व्यक्ति भनेको के हो भन्ने मानिसहरूको अवधारणा गोलमटोल पारिदिन्छ। त्यसकारण, मानिसहरू निश्चित हुँदैनन् र कुरा के हो भनेर जान्दैनन्, र तिनीहरूको अवधारणा अत्यन्तै अस्पष्ट बन्छ। जब परिवारले मानिसहरूलाई यसरी अभ्यस्त पारिदिन्छ, तब कतिले त यस्तोसमेत विचार गर्छन्, “साँचो खलनायक बनेर मैले सीधा कुरा गरिरहेको छु। मैले खुलस्त काम गरिरहेको छु। यदि मैले केही भन्नु छ भने म सीधै भन्छु। यदि म तिमीलाई धोका दिन चाहन्छु, वा मलाई तिमी मन पर्दैन, वा तिमीबाट फाइदा लुट्न चाहन्छु भने, त्यो मैले सीधै गर्नुपर्छ र यसबारेमा तिमीलाई थाहा दिनुपर्छ।” यो कस्तो तर्क हो? यो कस्तो प्रकारको प्रकृति सार हो? जब दुष्ट मानिसहरूले खराब कुरा र दुष्कर्म गर्छन्, तिनीहरूले यसको लागि सैद्धान्तिक आधार भेट्टाउनुपर्छ, र तिनीहरूले भेट्टाउने तर्क यही हो। तिनीहरू भन्छन्: “हेर, मैले गरिरहेको यो कुरा त्यति राम्रो छैन, तर यो नक्कली भलाद्मी बन्नुभन्दा त राम्रो हो। म यो मानिसहरूको अगाडि नै गर्छु, र यसबारे सबैलाई थाहा हुन्छ—सीधा बन्नु भनेकै यही हो!” यसरी, खलनायकहरूले आफूलाई सीधा मान्छे बनाउँछन्। मानिसहरूले आफ्नो मनमा यस्तो सोचाइ राखेपछि, साँचो सत्यनिष्ठा र साँचो दुष्टताबारेका तिनीहरूका अवधारणाहरू थाहै नपाई अस्पष्ट बन्छन्। सीधा व्यक्ति बन्नु भनेको के हो त्यो तिनीहरूलाई थाहै हुँदैन, र तिनीहरूले यस्तो सोच्छन्, “मैले भनेको कुराले चाहे अरूलाई चोट पुगे पनि, वा यो सही भए नि नभए नि, यो उचित भए नि नभए नि, वा यो सिद्धान्त र सत्यताअनुरूप भए नि नभए नि, केही फरक पर्दैन। जबसम्म मैले बोल्ने आँट गर्छु र परिणामहरूबारे वास्ता गर्दिनँ, जबसम्म मेरो स्वभाव साँचो र मेरो प्रकृति सीधा हुन्छ, र म सीधा कुरा गर्छु, र जबसम्म मैले कुनै भित्री उद्देश्य बोकेको हुँदिनँ, तबसम्म यो उचित नै हुन्छ।” के यसो गर्नु भनेको सही र गलत उल्ट्याउनु होइन र? (हो।) यसरी, नकारात्मक कुराहरू सकारात्मक कुराहरूमा परिणत हुन्छन्। त्यसकारण कतिपय मानिसहरूले यसलाई आधार बनाएर यो भनाइअनुसार नै आफूलाई व्यवहारमा ढाल्छन्, र यस्तो सोच्दै तिनीहरू न्यायको पक्षमा छन् भन्ने मान्यता राख्छन्, “चाहे जे होस्, मैले तिमीबाट फाइदा लुटिरहेको छैन, न त मैले तिम्रो पिठ्यूँपछाडि चलाकी नै गरिरहेको छु। मैले त निष्कपट र खुलस्त रूपमा काम गरिरहेको छु। तिमीलाई जे मन लाग्छ त्यही सोच। मेरो लागि त सीधा हुनु भनेकै यही हो! भनाइ नै छ नि, ‘नबिराउनू, नडराउनू,’ त्यसकारण जे मन लाग्छ त्यही सोच!” के यो शैतानको तर्क होइन र? के यो डाँकुहरूको तर्क होइन र? (हो।) के तैँले खराब कुराहरू गर्नु, कुनै कारणविना समस्या पैदा गर्नु, निरंकुश शासकले जस्तो व्यवहार गर्नु, अनि दुष्कर्म गर्नु उचित हुन्छ त? दुष्कर्म गर्नु भनेको दुष्कर्म गर्नु नै हो: यदि तैँले गरेको कामको सार दुष्टता हो भने, त्यो दुष्टता दुष्टता नै हो। तेरा कार्यहरूलाई केले मापन गरिन्छ? तिनलाई तेरा अभिप्रायहरू गलत थिए थिएनन् वा तैँले ती काम खुलस्त रूपमा गरिस् गरिनस्, वा तेरो साँचो स्वभाव थियो थिएन भन्ने आधारमा मापन गरिँदैन। तिनलाई त सत्यता र परमेश्वरका वचनहरूद्वारा मापन गरिन्छ। सबै कुरा मापन गर्ने मापदण्ड सत्यता नै हो, र त्यो वाक्य यहाँ पनि पूर्ण रूपमा लागू हुन्छ। यदि सत्यताको मापनअनुसार, कुनै कुरा दुष्टता हो भने, त्यो दुष्टता नै हो; यदि कुनै कुरा सकारात्मक हो भने, त्यो सकारात्मक नै हो; र यदि कुनै कुरा सकारात्मक होइन भने, त्यो पक्कै सकारात्मक होइन। अनि मानिसहरूले जुन कुरालाई सीधा कुरा र साँचो स्वभाव र सोझो प्रकृति भएको अवस्था ठान्छन्, त्यो चाहिँ के हो? त्यो त शब्दहरू बङ्ग्याउनु र जबरजस्ती तर्क लाद्नु, अवधारणाहरूमा झुक्किनु, र निरर्थक कुरा गर्नु हो, त्यसलाई मानिसहरूलाई बहकाउनु भनेर भनिन्छ, र यदि तैँले मानिसहरूलाई बहकाउँछस् भने, तँ दुष्कर्म गर्दै छस्। चाहे मानिसहरूको पिठ्यूँपछाडि वा अगाडि जहाँ गरिएको भए पनि, दुष्टता भनेको दुष्टता नै हो। कसैको पिठ्यूँपछाडि गरिएको दुष्ट्याइँ अधमता हो, जबकि कसैको अगाडि गरिएको दुष्ट्याइँ साँच्चै नै द्वेषपूर्ण र क्रूर कार्य हो, र ती सबै दुष्टतासँग सम्बन्धित छन्। त्यसकारण मलाई भन त, के मानिसहरूले “नक्कली भलाद्मी बन्नुभन्दा त साँचो खलनायक बन्नु बेस हो” भन्ने भनाइ स्विकार्नुपर्छ? (अहँ, स्विकार्नु हुँदैन।) कुनचाहिँ सकारात्मक हो—नक्कली भलाद्मीको व्यावहारिक सिद्धान्तहरू कि साँचो खलनायकको व्यावहारिक सिद्धान्तहरू? (कुनै पनि होइन।) ठीक भन्यौ, ती दुवै नकारात्मक छन्। त्यसैले, नक्कली भलाद्मी पनि नबन, साँचो खलनायक पनि नबन, अनि आफ्ना आमाबुबाका निरर्थक कुराहरू पनि नसुन। किन आमाबुबाले सधैँ निरर्थक कुराहरू बोल्छन्? किनभने तेरा आमाबुबाले पनि आफूलाई त्यस्तै व्यवहारमा ढालेका छन्। तिनीहरूले निरन्तर यस्तो महसुस गर्छन्, “मेरो स्वभाव साँचो छ, म साँचो व्यवहार गर्ने, सीधा कुरा गर्ने, आफ्नो भावनाको कुरा इमान्दारीसाथ बताउने, र वीर मर्यादा प्रदर्शन गर्ने व्यक्ति हुँ, म सोझो व्यक्ति हुँ र मैले हल्लाहरूबारे चिन्ता गर्नु पर्दैन, म भद्र व्यवहार गर्छु र सही बाटो हिँड्छु, अनि मैले केको डर मान्ने? म कुनै कुरा गलत गर्दिनँ, त्यसकारण पिशाचहरूले मेरो ढोका ढकढक्याउलान् भनेर म डर मान्दिनँ!” अहिले पिशाचहरूले तेरो ढोका ढकढक्याइरहेका छैनन्, तर तैँले गरेका दुष्कर्महरूको कमी छैन र ढिलोचाँडो तैँले दण्ड पाउनेछस्। तँ सीधा छस् र तैँले कुनै हल्लाको डर मान्दैनस्, तर सीधा हुनुले के प्रतिनिधित्व गर्छ? सत्यता हो? के सीधा हुनु भनेको सत्यताअनुरूप हुनु हो? के तैँले सत्यता बुझेको छस्? आफ्ना दुष्कर्महरूको लागि बहाना र निहुँहरू सोच्ने नगर्, यसो गर्नुको कुनै अर्थ छैन! जबसम्म कुनै कुरा सत्यताअनुरूप हुँदैन, तबसम्म त्यो दुष्टता नै हुन्छ! तँलाई आफूमा साँचो स्वभाव छ भन्नेसमेत लाग्छ। अनि, के तँमा साँचो स्वभाव छ भन्दैमा, यसको अर्थ तैँले अरूबाट फाइदा लिन सक्छस् भन्ने हुन्छ र? कि तैँले अरूलाई हानि गर्न सक्छस् भन्ने हुन्छ? यो कस्तो तर्क हो? (यो शैतानको तर्क हो।) यो त डाँकू र दियाबलसहरूको तर्क हो! तैँले दुष्कर्म गर्छस्, तैपनि यसलाई सही र उचित भन्छस्, र बहाना बनाउँदै यसलाई सही साबित गर्न खोज्छस्। के यो लाजपचुवा कुरा होइन र? (हो।) म तँलाई फेरि पनि भन्छु, परमेश्वरका वचनहरूमा मानिसहरूलाई साँचो खलनायक वा नक्कली भलाद्मी बन्न दिनेबारे केही उल्लेख गरिएको छैन, न त साँचो खलनायक वा नक्कली भलाद्मी बन्नेबारे कुनै मापदण्ड नै दिइएको छ। यी भनाइहरू सबै मानिसहरूलाई धोका दिने र अन्योलमा पार्ने घोर झूटहरू हुन्। यी कुराहरूले सत्यता नबुझ्ने मानिसहरूलाई अन्योलमा पार्न सक्छन्, तर यदि तैँले आज सत्यता बुझिस् भने, तैँले अबउप्रान्त यस्ता भनाइहरू अङ्गाल्नु वा यी भनाइहरूद्वारा प्रभावित हुनु हुँदैन। मानिसहरू नक्कली भलाद्मी भए पनि साँचो खलनायक भए पनि, तिनीहरू सबै दियाबलस, पशु, र बदमासहरू हुन्, तिनीहरू कोही असल हुँदैनन्, तिनीहरू सबै अधमहरू हुन्, र तिनीहरू सबै दुष्टहरूसँग सम्बन्धित हुन्। यदि तिनीहरू दुष्ट होइनन् नै भने पनि तिनीहरू क्रूर हुन्छन्, र नक्कली भलाद्मी र साँचो खलनायकबीच रहेको एउटै मात्रै भिन्नता भनेको तिनीहरूले गर्ने कामको शैली मात्र हो: एउटाले सार्वजनिक रूपमा गर्छ, र अर्कोले गुप्त रूपमा। यसको साथै, तिनीहरूले व्यवहार गर्ने तरिका पनि फरकफरक हुन्छ। एउटाले खुलेआम दुष्कर्म गर्छ भने, अर्कोले मानिसहरूको पिठ्यूँपछाडि फोहोरी खेल खेल्छ; एउटा अलि बढी कपटी र षडयन्त्रकारी हुन्छ भने, अर्को निरंकुश, अहङ्कारी, र आक्रामक हुन्छ; एउटा घिनलाग्दो र छली हुन्छ भने, अर्को घृणित र घमाण्डी हुन्छ। ती काम गर्ने दुई शैतानी तरिका हुन्, एउटा खुल्लमखुल्ला रूपमा र अर्को गुप्त रूपमा। यदि तैँले खुलेआम काम गर्छस् भने तँ साँचो खलनायक होस्, र यदि तँ गुप्त रूपमा काम गर्छस् भने, तँ नक्कली भलाद्मी होस्। यसमा धाक लाउनुपर्ने कुरा के छ र? यदि तैँले यसलाई आफ्नो आदर्श वचनको रूपमा लिन्छस् भने, के तँ मूर्ख होइनस् र? त्यसकारण, यदि तँलाई तेरो परिवारले अभ्यस्त पारेका कुराहरू वा यस विषयमा तँमा हालिदिएको सोचले गहन हानि गरेको छ भने, वा यदि तैँले त्यस्ता कुराहरू अङ्गालिरहेको छस् भने, मलाई आशा छ तैँले ती कुराहरू त्याग्न सक्छस्, र सक्दो चाँडो तिनलाई चिन्न र तिनको वास्तविकता देख्न सक्छस्। यो भनाइमा अल्झिन छोड्, र यसले तँलाई रक्षा गरिरहेको वा तँलाई सच्चा व्यक्ति वा चरित्र र मानवता भएको व्यक्ति बनाइरहेको छ भन्ने सोच्न छोड्। यो भनाइ व्यक्तिले आफ्नो व्यवहार प्रस्तुत गर्ने मापदण्ड होइन। जहाँसम्म मेरो कुरा छ, म त यो भनाइको पूर्ण भर्त्सना गर्छु, र यो भनाइ मेरो लागि सबैभन्दा घृणास्पद कुरा हो। मलाई नक्कली भलाद्मीप्रति मात्रै होइन, साँचो खलनायकप्रति पनि घृणा लाग्छ—दुवै प्रकारका मानिसहरू मेरो लागि घृणास्पद छन्। त्यसकारण, यदि तँ नक्कली भलाद्मी होस् भने, मेरो दृष्टिकोणमा तेरो कुनै काम छैन, र तँ सुधारको लायकसमेत छैनस्। अनि, यदि तँ साँचो खलनायक होस् भने, तँ झन् खराब होस्। तँलाई साँचो मार्गबारे राम्ररी थाहा छ र पनि तैँले जानीजानी पाप गर्छस्, र तँलाई सत्यता राम्ररी थाहा भएर पनि जानीजानी यसलाई उल्लङ्घन गर्छस्। तैँले सत्यता अभ्यास गर्दैनस्, बरु खुलेआम यसको विरोध गर्छस्, त्यसकारण तँ छिटो मर्नेछस्। यस्तो नसोच्, “मेरो प्रकृति सीधा कुरा गर्ने किसिमको छ, र म नक्कली भलाद्मी होइन। म खलनायक भए पनि, म साँचो खलनायक हुँ।” तँ कसरी साँचो भइस्? तेरो “साँचोपन” सत्यता होइन, न त यो सकारात्मक कुरा नै हो। तेरो “साँचोपन” त तेरो अहङ्कारी र क्रूर स्वभावको सारको प्रकटीकरण हो। तँ साँचो शैतान, साँचो दियाबलस, र साँचो दुष्ट भन्ने हिसाबमा मात्रै “साँचो” होस्, सत्यता वा कुनै साँचो वास्तविक कुराजस्तो साँचो होइनस्। त्यसकारण, तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त पारेको “नक्कली भलाद्मी बन्नुभन्दा त साँचो खलनायक बन्नु बेस हो” भन्ने भनाइ तैँले त्याग्नुपर्छ, किनभने परमेश्वरले मानिसहरूलाई सिकाउनुहुने व्यवहारसम्बन्धी सिद्धान्तहरूसँग यसको कुनै सम्बन्ध छैन, न त यो ती कुराहरूको कहीँकतै नजिक नै छ। त्यसकारण, तैँले यसलाई अङ्गालिरहनुको सट्टा सक्दो चाँडो त्याग्नुपर्छ।
परिवारले अर्को प्रकारको अभ्यस्तकारी प्रभाव पनि पार्ने गर्छ। उदाहरणको लागि, तेरो परिवारका सदस्यहरूले तँलाई सधैँ यसो भन्छन्: “भीडबाट धेरै माथि उठ्ने व्यक्ति नबन्, तैँले आफूलाई काबुमा राख्नुपर्छ र आफ्ना बोलीवचन र व्यवहारमा, साथै आफ्ना व्यक्तिगत प्रतिभा, क्षमता, बौद्धिक स्तर, आदि इत्यादि कुरामा संयम अपनाउनुपर्छ। त्यस्तो अरूभन्दा माथि उठ्ने व्यक्ति नबन्। यो त ‘थुतुनो निकाल्नेलाई नै पहिले प्रहार गरिन्छ,’ र ‘लाटो लड्छ एक बल्ड्याङ बाठो लड्छ तीन बल्ड्याङ’ भन्ने भनाइजस्तै हो। यदि तँ आफ्नो रक्षा गर्न चाहन्छस्, र आफ्नो समूहमा दीर्घकालीन र स्थिर स्थान निर्माण गर्न चाहन्छस् भने, धेरै थुतुनो निकाल्ने नगर्, तैँले आफूलाई काबुमा राख्नुपर्छ र अरू सबैभन्दा माथि उठ्ने आकाङ्क्षा राख्नु हुँदैन। चट्याङ छडबारे विचार गर्, जसमाथि चट्याङ पर्दा सुरुमै प्रहार हुन्छ, किनभने चट्याङले सबैभन्दा उच्च विन्दुमा प्रहार गर्छ: र तुफान आउँदा, सुरुमा सबैभन्दा अल्गो रूखमै यसले प्रहार गर्छ र ढाल्छ; अनि मौसम चिसो हुँदा, सबैभन्दा अल्गो हिमालमै सुरुमा हिउँ पर्छ। मानिसहरूको हकमा पनि यही कुरा लागू हुन्छ—यदि तँ सधैँ अरूभन्दा माथि उठेर ध्यान खिच्छस्, र पार्टीको नजर तँतिर पर्यो भने, यसले तँलाई दण्ड दिनेबारे गम्भीर विचार गर्नेछ। थुतुनो निकाल्ने चरो नबन्, र एकलै नउड्। तँ बगालभित्रै बस्नुपर्छ। अन्यथा, तेरो वरिपरि कुनै सामाजिक अभियान सुरु भयो भने, सुरुमा दण्डित हुने तैँ हुनेछस्, किनभने तँ थुतुनो निकाल्ने चरो बनेको हुन्छस्। मण्डली अगुवा वा समूह अगुवा नबन्। अन्यथा, परमेश्वरको घरमा कामसम्बन्धी कुनै घाटा वा समस्या पैदा हुनेबित्तिकै, अगुवा वा सुपरभाइजरको रूपमा, तँलाई नै सुरुमा निसाना बनाइनेछ। त्यसकारण, थुतुनो निकाल्ने व्यक्ति नबन्, किनभने थुतुनो निकाल्नेलाई नै पहिले प्रहार गरिन्छ। तैँले आफ्नो शिर झुकाएर कछुवाजस्तो लुक्न सिक्नुपर्छ।” तँलाई तेरा आमाबुबाले बताएका यी शब्दहरू याद हुन्छ, अनि अगुवा छनौट गर्ने समय आउँदा, तैँले यसो भन्दै त्यो पद इन्कार गर्छस्, “अहो, म यो काम गर्न सक्दिनँ! मेरो परिवार र छोराछोरी छन्, म तिनीहरूसँग एकदमै बाँधिएको छु। म अगुवा हुन सक्दिनँ। यो काम त तपाईंहरूले नै गर्नुपर्छ, मलाई छनौट नगर्नुहोस्।” मानौँ, त्यसको बाबजुद पनि तँलाई अगुवाको रूपमा निर्वाचित गरियो भने पनि, तँलाई अझै पनि यो काम गर्न मन हुँदैन। अनि, तँ भन्छस्, “मलाई लाग्छ, मैले यो पद त्याग्नैपर्छ। तपाईंहरू अगुवा बन्नुहोस्, म तपाईंहरू सबैलाई अवसर दिँदै छु। म तपाईंहरूलाई यो पद लिन दिँदै छु, र म पछि हट्दै छु।” तैँले हृदयमा सोच्छस्, “हैट! थुतुनो निकाल्नेलाई नै पहिले प्रहार गरिन्छ। जति अल्गो चढियो, त्यति नै नराम्ररी झरिन्छ, र टुप्पोमा एक्लै भइन्छ। म त तिमीहरूलाई नै अगुवा हुन दिनेछु, र तिमीहरू छनौट भएपछि, तिमीहरूको तमासा हेर्ने दिन आउनेछ। तर म कहिल्यै अगुवा बन्न चाहन्नँ, म भर्याङ चढ्न चाहन्नँ, त्यसको मतलब म धेरै अल्गोबाट लड्ने पनि छैनँ। सोच त, के फलानो-फलानोलाई अगुवा हुँदा बर्खास्त गरिएको होइन र? बर्खास्त भएपछि तिनीहरू निष्कासित भए—तिनीहरूले साधारण विश्वासी बन्ने मौकासमेत पाएनन्। ‘थुतुनो निकाल्नेलाई नै पहिले प्रहार गरिन्छ’ र ‘लाटो लड्छ एक बल्ड्याङ बाठो लड्छ तीन बल्ड्याङ’ भन्ने भनाइहरूको राम्रो उदाहरण यही हो। के मेरो कुरा ठीक होइन र? के तिनीहरूले दण्ड पाएनन् र? मानिसहरूले आफ्नो रक्षा गर्न सिक्नुपर्छ, नत्र तिनीहरूमा मष्तिष्क भएको के काम? यदि टाउकोमा मष्तिष्क छ भने, आफ्नो रक्षार्थ यसको प्रयोग गर्नु नै पर्छ। कतिपय मानिसहरूले स्पष्ट रूपमा यो समस्या देख्न सक्दैनन्, तर समाजमा र मानिसहरूको कुनै पनि समूहमा अवस्था यस्तै हुन्छ—‘थुतुनो निकाल्नेलाई नै पहिले प्रहार गरिन्छ।’ थुतुनो निकाल्दा तबसम्म अत्यन्तै आदर गरिन्छ, जबसम्म प्रहार गरिँदैन। त्यसपछि महसुस हुनेछ कि आफूलाई अग्रपङ्तिमा राख्नेहरू ढिलोचाँडो दण्डित हुने नै छन्।” यी कुराहरू तेरा आमाबुबा र परिवारले सिकाउने गम्भीर शिक्षाहरू हुन्, र ती अनुभवका आवाज र तिनीहरूले जीवनकालमा सिकेका ज्ञान-बुद्धिका कुरा पनि हुन्, जसलाई तिनीहरूले केही बाँकी नराखी तँलाई कानैमा बताउँछन्। “तँलाई कानैमा बताउँछन्” भनेर मैले भन्नुको अर्थ के हो? मैले भन्नुको अर्थ के हो भने, एक दिन तेरी आमाले तँलाई कानैमा खुसुक्क यसो भन्छे, “म तँलाई एउटा कुरा भन्छु, यदि मैले यो जीवनमा केही सिकेँ भने, त्यो ‘थुतुनो निकाल्नेलाई नै पहिले प्रहार गरिन्छ’ भन्ने कुरा हो, जसको अर्थ यदि कुनै व्यक्ति धेरै बाठो बन्छ, वा उसले धेरै ध्यान खिच्छ भने, उसलाई दण्ड दिइने सम्भावना धेरै हुन्छ। अहिले तेरो बुबालाई हेर् त, कति हताश र निराश छन्, किनभने तिनलाई दमनको एउटा अभियानमा दण्ड दिइयो। तेरो बुबासँग साहित्यिक प्रतिभा छ, तिनले लेख्न र भाषण दिन सक्छन्, तिनीसँग नेतृत्व गर्ने सीप छ, र तिनी भीडभन्दा धेरै माथि उठे, र त्यो अभियानमा दण्डित हुन पुगे। त्यहाँदेखि किन तेरो बुबाले सरकारी पदाधिकारी र उच्च स्तरीय व्यक्ति बन्नेबारे कहिल्यै कुरा गर्दैनन्? किनभने कारण त्यही हो। म तँलाई मनदेखि भनिरहेको छु र साँचो कुरा बताइरहेको छु। तैँले यो कुरा सुनेर राम्ररी याद गर्नुपर्छ। यो कुरा नबिर्सी र तैँले जहाँ गए पनि यो कुरालाई मनमा राखिराख्नुपर्छ। आमा भएर मैले तँलाई दिन सक्ने सबैभन्दा ठूलो कुरा यही हो।” त्यसपछि तैँले उसका शब्दहरूलाई स्मरण गर्नेछस्, र जब तँलाई “थुतुनो निकाल्नेलाई नै पहिले प्रहार गरिन्छ” भन्ने भनाइ याद हुन्छ, तब तँलाई आफ्नो बुबाको याद आउँछ, र जब तैँले उसको बारेमा विचार गर्छस्, तँलाई यो भनाइको याद आउँछ। तेरो बुबा कुनै बेला थुतुनो निकालेको कारण प्रहार गरिने व्यक्ति थियो, तर अहिले उसको निराशा र हैरानीले तेरो मनमा गहन प्रभाव पारेको छ। त्यसकारण, जबजब तँलाई थुतुनो निकाल्ने मन हुन्छ, जबजब आफ्नो मनमा लागेको कुरा बोल्न मन हुन्छ, जबजब परमेश्वरको घरमा तँलाई इमानदारितासाथ कर्तव्य पूरा गर्न मन हुन्छ, तबतब तेरी आमाले तँलाई कानमा भनेको मार्मिक सल्लाह अर्थात् “थुतुनो निकाल्नेलाई नै पहिले प्रहार गरिन्छ” भन्ने भनाइ फेरि तेरो मनमा आउँछ। त्यसकारण, फेरि पनि तँ यस्तो सोच्दै पछि हट्छस्, “मैले कुनै प्रतिभा वा विशेष क्षमता देखाउनु हुँदैन र मैले आफूलाई काबूमा राखेर ती प्रतिभा दबाउनुपर्छ। अनि जहाँसम्म मानिसहरूले कर्तव्य निर्वाह गर्दा आफ्नो हृदय, मन, र शक्ति लगाउनुपर्छ भनी परमेश्वरले तिनीहरूलाई दिनुभएको अर्तीको कुरा छ, मैले यी वचनहरू ठिक्कले अभ्यास गर्नुपर्छ, र अत्यन्तै धेरै प्रयास गरेर अरूभन्दा माथि उठ्नु हुँदैन। यदि मैले धेरै प्रयास गरेर अरूभन्दा माथि उठेँ, र मण्डलीको कामको नेतृत्व गर्दै आफ्नो थुतुनो निकालेँ, अनि परमेश्वरको घरको काममा केही समस्या आयो र मलाई जिम्मेवारी ठहराइयो भने के गर्ने? मैले यो जिम्मेवारी कसरी वहन गर्ने? के मलाई हटाइनेछ? के म बलिको बोको, थुतुनो निकाल्ने व्यक्ति बन्नेछु? परमेश्वरको घरमा, यी मामिलाहरूबाट के हुने हो यसै भन्न गाह्रो छ। त्यसैले, मैले जे गरे पनि, आफू उम्कने बाटो राख्नुपर्छ, र आफ्नो रक्षा गर्ने पूर्ण प्रयास गर्नुपर्छ, र बोल्नु र व्यवहार गर्नुपहिले सुरक्षा आधार तय हुने कुरा सुनिश्चित गर्नुपर्छ। सबैभन्दा बुद्धिमानी तरिका यही हो, किनकि मेरी आमाले भन्नुभएझैँ, ‘थुतुनो निकाल्नेलाई नै पहिले प्रहार गरिन्छ।’” यो भनाइले तेरो हृदयमा गहिरो जरा गाडेको हुन्छ र तेरो दैनिक जीवनमा ठूलो प्रभाव पनि पारेको हुन्छ। अझै गम्भीर रूपमा भन्दा, यसले अवश्यै कर्तव्य पालनप्रतिको तेरो मनोवृत्तिलाई पनि प्रभाव पारेको हुन्छ। के यसमा गम्भीर समस्याहरू छैनन् र? त्यसकारण, जब तैँले आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्दै इमानदारीसाथ आफैलाई अर्पित गर्न र आफ्नो सारा सामर्थ्य प्रयोग गर्न चाहन्छस्, तब “थुतुनो निकाल्नेलाई नै पहिले प्रहार गरिन्छ” भन्ने यो भनाइले तँलाई सधैँ रोक्छ, र अन्त्यमा तैँले आफूलाई सुरक्षित हुने र चलखेल गर्ने ठाउँ राख्छस्, र आफू उम्कने बाटो राख्दै सोचविचार गरेर मात्रै आफ्नो कर्तव्य निर्वाह गर्छस्। के मैले ठीकै भनेँ? के यस विषयमा तेरो परिवारले तँलाई अभ्यस्त पारेको कुराले तेरो खुलासा र निराकरण हुनबाट बृहत् हदसम्म सुरक्षा गर्छ? यो त तेरो लागि अर्को सुरक्षा मन्त्र मात्र हो, होइन र? (हो।)
हामीले अहिलेसम्म सङ्गति गरेका सबै कुराको आधारमा हेर्दा, मानिसहरूलाई आफ्नो परिवारद्वारा अभ्यस्त पारिएको कारण तिनीहरूसँग कति ओटा वटा सुरक्षा मन्त्र छन्? (सात ओटा।) यति धेरै सुरक्षा मन्त्र भएपछि, के कुनै पनि सामान्य दियाबलस र पिशाचले तेरो क्षेत्रमा अतिक्रमण गर्ने आँट गर्दैन भन्ने कुरा साँचो हो? यी सबै सुरक्षा मन्त्रले तँलाई अत्यन्तै सुरक्षित र सहज महसुस गराउँछन्, र यो मानव संसारमा निकै खुसीसाथ जिउन दिन्छन्। साथै, तिनले तँलाई परिवार तेरो लागि कति महत्त्वपूर्ण छ, र परिवारले तँलाई दिने सुरक्षा र सुरक्षा मन्त्रहरू कति सामयिक र महत्त्वपूर्ण छन् भन्ने कुरा महसुस गराउँछन्। यी सुरक्षा मन्त्रहरूको कारण तैँले जब कुनै ठोस फाइदा र सुरक्षा पाउँछस्, तँलाई तेरो परिवार महत्त्वपूर्ण छ, र तैँले यसमा सधैँ भरोसा गर्नेछस् भन्ने महसुस हुनेछ। जबजब तँलाई कठिनाइहरू हुन्छ र जबजब तँलाई निर्णय गर्न गाह्रो र घबराहट हुन्छ, तबतब तैँले एकछिन आफूलाई सम्हालेर सोच्नेछस्, “मेरा आमा र बुबाले मलाई के भन्नुभएको थियो? मेरा अग्रजहरूले मलाई के सीप सिकाउनुभएको थियो? उहाँहरूले मलाई दिनुभएको आदर्श वाक्य के थियो?” तँ तेरो परिवारले तँभित्र हालिदिएका विभिन्न विचार र वातावरणहरूमा तुरुन्तै, जन्मजात ढङ्गले र अवचेतन रूपमा फर्केर जान्छस्, र तिनै कुराहरूबाट सुरक्षा खोज्ने र माग्ने गर्छस्। त्यस्तो बेला, परिवार तेरो सधैँको दह्रिलो, अटल, र अपरिवर्तित सुरक्षित आश्रय, सहारा, सहयोग र प्रेरणा बन्छ, र तँलाई जिइरहन ऊर्जा दिने अनि स्तब्ध र निर्णयहीन अवस्थामा पुग्नबाट रोक्ने मनोवैज्ञानिक आधार बन्छ। यस्तो बेला, तँ यस्तो गहन भावनाले भरिन्छस्: “परिवार मेरो लागि औधी महत्त्वपूर्ण छ, यसले मलाई यति धेरै मानसिक शक्ति प्रदान गर्छ, साथै यो मेरो आत्मिक सहाराको स्रोत पनि हो।” तैँले यस्तो सोच्दै आफूलाई बारम्बार बधाई पनि दिन्छस्, “मेरा आमाबुबाले मलाई जे बताउनुभयो, त्यो मैले सुन्नु मेरो सौभाग्यको कुरा हो, अन्यथा, अहिलेसम्म म साह्रै लाजमर्दो परिस्थितिमा पुगिसकेको हुन्थेँ, अर्थात् कि त मलाई हेपिनेथियो कि त चोट पुर्याइनेथियो। सौभाग्यले, मसँग यो जादुको छडी, र सुरक्षा मन्त्र छ। त्यसकारण, परमेश्वरको घरमा र मण्डलीमा पनि, आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्दा पनि, मलाई कसैले हेप्नेछैन, र म मण्डलीद्वारा हटाइने वा कारबाही गरिने खतरामा पर्नेछैनँ। यी कुराहरू सायद मेरो जीवनमा कहिल्यै आउनेछैनन्, किनभने मेरो परिवारले मलाई अभ्यस्त पारेका कुराहरूले मलाई सुरक्षा दिन्छ।” तर तैँले एउटा कुरा बिर्सेको छस्। तैँले तँ आफैले कल्पना गरेको सुरक्षा मन्त्रको वातावरण र तैँले आफूलाई सुरक्षा गर्न सक्छु भन्ठानेको स्थानमा जिइरहेको छस्, तर तैँले परमेश्वरको आज्ञा पूरा गरेको छस् कि छैनस् त्यो तँलाई थाहै छैन। परमेश्वरले तँलाई दिनुभएको आज्ञालाई तैँले बेवास्ता गरेको छस्, र सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा रहेको तेरो पहिचान, र सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा तैँले पूरा गर्नुपर्ने कर्तव्यलाई बेवास्ता गरेको छस्। तैँले आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्दा अपनाउनुपर्ने मनोवृत्ति र तैँले समर्पित गर्नुपर्ने सबै कुराहरूलाई पनि बेवास्ता गरेको छस्, र तैँले लिनुपर्ने जीवनसम्बन्धी साँचो दृष्टिकोण र मूल्य-मान्यताहरूको स्थान तँलाई तेरो परिवारले अभ्यस्त गराएका कुराहरूले लिएका छन्, र तँलाई तेरो परिवारले अभ्यस्त गराएका कुराहरूले मुक्ति पाउने तेरो अवसरहरूमा पनि असर र प्रभाव पारेका छन्। त्यसकारण, हरेक व्यक्तिले आफ्नो परिवारले आफूलाई अभ्यस्त गराएका कुराहरू त्याग्नु अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण छ। यो अभ्यास गर्नैपर्ने सत्यताको एउटा पक्ष हो, र यो कुनै ढिलाइ नगरी प्रवेश गर्नैपर्ने वास्तविकता पनि हो। यस्तो किन हो भने, यदि समाजले तँलाई केही कुरा भन्छ भने, तैँले यसलाई इन्कार गर्न तर्कसङ्गत वा अवचेतन निर्णय गर्ने सम्भावना हुन्छ; यदि अपरिचित व्यक्ति वा तँसँग सम्बन्धित नरहेको कुनै व्यक्तिले तँलाई केही कुरा भन्यो भने, तैँले यसलाई स्वीकार गर्ने कि नगर्ने भनेर तर्कसङ्गत किसिमले वा सोचविचार गरेर निर्णय गर्ने प्रवृत्ति हुन्छ; तर यदि तेरो परिवारले तँलाई केही कुरा भन्यो भने, तैँले नहिचकिचाई वा वास्तविकता नबुझी यसलाई स्विकार्ने प्रवृत्ति हुन्छ, र यो अपरिहार्य रूपमै तेरो लागि खतरनाक कुरा हो, किनभने परिवारले व्यक्तिलाई कहिल्यै हानि गर्दैन, र परिवारले तेरो भलाइको लागि, तेरो सुरक्षाको लागि, र तेरै लाभको खातिर सबै कुरा गर्छ भन्ने तैँले सोचेको हुन्छस्। यो कल्पित सिद्धान्तको आधारमा हेर्दा, परिवारबाट पाउने यी अस्पृश्य र ठोस कुराहरूद्वारा मानिसहरू सहजै विचलित र प्रभावित हुन सक्छन्। ठोस कुराहरू भनेका परिवारका सदस्यहरू अनि परिवारका सबै कामकुराहरू हुन् भने, अस्पृश्य कुराहरू भनेका परिवारबाट आउने विभिन्न विचार र शिक्षा, साथै कसरी व्यवहार गर्ने र कामकुराहरू कसरी गर्ने भनी तँलाई अभ्यस्त पार्ने कुराहरू हुन्। के कुरा यही होइन र? (हो।)
परिवारले तँमाथि पार्ने अभ्यस्तकारी प्रभावहरूबारे छलफल गर्नुपर्ने कुरा धेरै छन्। आज यी कुराहरू सङ्गति गरिसकेपछि, तिमीहरूले यी सबैबारे मनन गर्नुपर्छ र यी कुराको सार निकाल्नुपर्छ, अनि मैले आज उल्लेख गरेका विचार र दृष्टिकोणहरू बाहेक कुन-कुन विचार र दृष्टिकोणहरूले तिमीहरूको दैनिक जीवनमा असर पार्छन् भनेर सोच्नुपर्छ। हामीले भर्खरै सङ्गति गरेकामध्ये धेरैजसो कुरा दुनियासित कसरी व्यवहार गर्ने भन्नेसम्बन्धी मानिसहरूका सिद्धान्त र तौरतरिकाहरूसँग सम्बन्धित छन्, र केही थोरै विषयहरू मानिसहरूले अरूलाई र विभिन्न कुराहरूलाई कसरी हेर्छन् भन्ने कुरासँग सम्बन्धित छन्। मानिसहरूमाथि परिवारले पार्ने अभ्यस्तताका प्रभावहरूको क्षेत्रमा लगभग यी सबै कुराहरू पर्छन्। केही विषयहरू जीवनलाई हेर्ने मानिसहरूको दृष्टिकोण वा दुनियाँसित गर्ने व्यवहारसँग सम्बन्धित छैनन्, त्यसकारण ती कुराबारे हामी थप कुरा गर्नेछैनौँ। अब, आजको हाम्रो सङ्गति यतिमै समाप्त हुन्छ। अर्कोपटक भेटौँला!
फेब्रुअरी ११, २०२३
